در این مقاله، رویکردهای تربیتی امام سجاد (ع) و کارکرد آن در الگودهی به مربیان و والدین بررسی می‌شود. در بین مباحث مربوط به تربیت، پرداختن به رویکردهای تربیتی جایگاهی ویژه دارد زیرا مراحل فرایند تربیت را فراروی ما قرار می‌دهد. ارائه درکی از رویکرد مبنایی امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه که در آن عوامل زیادی و نقش و ارتباط متقابل دارند، به همراه نحوه عملکرد آن عوامل، موضوعی است که این پژوهش بدان می‌پردازد.

نیایش‌های معصومان: فصلی فربه از فرهنگ زندگی ایشان است و سیره معصومین و گفتار آن بزرگواران همگی مُلهَم از قرآن کریم است و ایشان بارها بدان اشاره کرده‌اند. در پژوهش حاضر نمونه‌هایی از تجلی ادعیه قرآنی و هماهنگی مفاهیم مناجات خمسه عشره با آیات قرآن بررسی خواهد شد. حاصل پژوهش آنکه ادعیه تجلی‌یافته در مناجات خمسه عشره الگویی است جهت ارتباط با خداوند متعال در نوع درخواست‌هایمان و بیانگر این نکته است که مناجات خمسه عشره دارای مبنای قرآنی است که نحوه ارتباط با معبود را به شکل صحیح نمایان می‌سازد که زمینه‌ساز سعادت فرد می‌باشد.

از آنجا که قیام‌های توابین، یکی از مهم‌ترین اقدامات شیعیان پس از شهادت امام حسین (ع) بوده است، به نظر می‌رسد بازخوانی تاریخی و تحلیلی ادعیه امام سجاد (ع) می‌تواند به عنوان یک مستند تاریخی، ماهیت حقیقی این قیام‌ها را روشن کند.

لذا ابتدا ارتباط ایشان با گروه‌های فعال اجتماعی جامعه آن زمان مورد بررسی قرار گرفته، سپس به واکاوی ادعیه ایشان پرداخته شده است. در این پژوهش، برخی شواهد و مستندات که نقش امام سجاد (ع) را در شکل‌گیری قیام توابین و حوادث قرن اول هجری، اثبات می‌کند مورد بررسی قرار می‌گیرد.

جنبش ضداموی و ضدزبیری مختار، یک جنبش اجتماعی ـ انقلابی بود که با هدف خونخواهی امام حسین (ع) و برپایی حکومت عدل شکل گرفته بود. از این رو بررسی جامعه شناختی این جنبش می‌تواند در ارزیابی آن کمک زیادی کند. این پژوهش پس از گردآوری داده‌های تاریخی با رویکرد جامعه شناختی بر پایه چهار محور بنیادی: فرآیند، ساختار و ارتباط با کنش گران جنبش و باورها و نقش نیروهای کنش‌زا، به تحلیل جامعه شناختی این جنبش پرداخته است. دستاورد پژوهش نشان دهنده آن است که در پی دست‌یابی موالی به حقوق خویش، مختار به عنوان رهبر کاریزماتیک توانست موالی و شیعیان را همراه نماید؛ اما به دلیل ناسازگاری باورها با برنامه‌ها و اهداف، نهادی نشدن جنبش در عراق و هم چنین قدرت طلبی مختار، این جنبش دچار بحران شد.

خبر دفن سیدالشهدا (ع) و یاران ایشان یک روز پس از شهادت‌شان، توسط قبیله بنی‌اسد از ساکنان منطقه غاضریه، از طریق گزارش ابومخنف به منابع معتبر تاریخی شیعه و سنی راه یافته و منابع پسین از آن استقبال کرده‌اند . گذر زمان این خبر را با نوعی تحوّل و شهرتی متفاوت مواجه کرده است. قرن یازدهم نقطه عطف این تحولات و آغاز رویکرد کلامی و شروعِ فاصله گرفتن موضوع دفن امام (ع) از یک حادثه تاریخی به یک اصل اعتقادی است؛ اصلی که ریشه در برخی احادیث شیعی دارد و تجهیز هر امام توسط امام بعدی را لازم می‌شمارد.

دوران امامت امام سجاد (ع) از سال 61 تا 94 یا 95 هجری قمری، یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخ اسلام است. در این دوران، دومین دور درگیری‌ها میان مسلمانان که با به شهادت رسانیدن امام حسین (ع) آغاز شده بود، با تثبیت مروانیان پایان یافت و از آن پس، سنت پیامبر رفته رفته رو به فراموشی می‌رفت....

تحلیل گفتمان با کاوش فرایند کلام به بررسی زمینه‌های تولید سخن اعم از اندیشه‌های دینی، اجتماعی و سیاسی گوینده سخن و نحوه تولید آن و بازجست تعامل خواننده متن با کلام اطلاق می‌شود. داستان مدح فرزدق (19 - 110 ق.) شاعر بلندپایه اموی از امام سجاد (ع) معروف است که در آن هشام خلیفه اموی را با شعر و کلام خود در جمع، شرمنده کرده و حاکم قدرتمند زمان را از طریق کلام شکست داده است.

در ادعیه امام زین‌العابدین (ع) دنیا وسیله‌ای برای نیل به مقصد و تنها گذرگاه برای سفر به جهان آخرت است. بر این اساس است که در فرازی از صحیفه سجادیه می‌فرمایند: «... وَارزُقنی الرغبهَ فیالعملِ لَکَ لإخِرَتی ... حتی یکونَ الغالبُ عَلَی الزهد فی دنیای».

این نوشته، گزارشی از سخنرانی دکتر علی محمد ولوی در سلسله سخنرانی‌های «بازشناسی قیام‌های پس از عاشورا» است که توسط پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار شده و با توجه به سالگرد این واقعه، پایگاه تخصصی امام حسین علیه‌السلام آن را به شما خوانندگان گرامی تقدیم می‌کند.

ثابت‌بن‌دینار ثُمالی، مشهور به ابوحمزه ثمالی، راوی، محدث و مفسر امامی قرن دوم و از اصحاب امام سجاد (ع)، امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بود. ابوحمزه دعایی از امام زین العابدین (ع) نقل کرده است که در سحرهای ماه رمضان خوانده می‌شود و به دعای ابوحمزه ثمالی مشهور است.