به گزارش کرب‌و‌بلا، داوود فیرحی، استاد دانشگاه تهران در ابتدای این نشست گفت: اگر از زاویه مقاومت به عاشورا بنگریم، نکات بدیع و جدیدی خواهیم دید. از منظر تاریخی، داستان عاشورا در درون یک دولت بزرگ اتفاق افتاده؛ جامعه مسلمانان یک خلافت بزرگ را ایجاد کرد و این خلافت تحولات عمده‌ای به خود دید که یکی از نتایج آن واقعه عاشورا بود.

فیرحی با تأکید بر اهمیت مشروعیت حکومت از منظر یک انسان مسلمان گفت: با مروری بر خلافت اسلامی از زمان پیامبر تا دوران خلافت یزید می‌توان دریافت که حکومت اسلامی در مقطعی در سراشیبی مشروعیت قرار گرفت و از دست سیاست‌مدارانی توانا و حاکمی معصوم، به دست جوانی شراب خواره افتاده و این به معنای از بین رفتن مشروعیت حکومت اسلامی بود.

اگر دولت به مرحله‌ای از استبداد برسد، همه شهروندان حق مقاومت می‌یابند
استاد دانشگاه تهران تأکید کرد: اگر دولت به مرحله‌ای از استبداد برسد، همه شهروندان حق مقاومت می‌یابند. برخی از افراد جامعه قلب و روح حساسی نسبت به وضعیت استبدادی و انحرافات دارند و نسبت به دیگران زودتر دست به مقاومت می‌زنند و این‌ها پیشتاز و رهبر می‌شوند، در مقابل افرادی هستند که منتظر می‌مانند تا ابتدا دیگران سخن بگویند و آن‌ها به تعبیر امروزی‌ لایک و تأیید کنند. گروه نخست را در ادبیات اسلامی «احرار» یا آزادگان می‌گویند که به نقد وضع موجود می‌پردازند و امام حسین (ع) یکی از این افراد است.

فیرحی با اشاره به دو واژه «ظلم و ضیم» گفت: این دو کلمه در ادبیات اسلامی، کم و بیش به یک معناست با این تفاوت که یکی شدیدتر از دیگری است. ظلم به معنای آن است که حاکمی از حد خود عبور و به حقوق شهروندی تجاوز کند و ضیم به معنای تعرضی است که روح را آزار می‌دهد و تحقیرکننده است. هر کسی که روح آزاده‌تری دارد، ظلم برای او ضیم است؛ این آزاردهندگی نوعی ذلت را بر جامعه تحمیل می‌کند.

فیرحی خاطرنشان کرد: البته این ظلم برای افرادی که حساسیت کمتری دارند، ضیم نیست اما برای نخبگان ضیم است چراکه تحقیر را نمی‌پذیرند و از آن‌ها به عنوان «اباه الضیم» (یعنى کسانى که هرگز زیر بار ظلم و ذلت و خوارى نرفته‌اند) یاد می‌شود، و این در ادبیات اباعبدالله (ع)  وجود دارد.

این پژوهشگر در ادامه افزود: ابن ابی‌الحدید در کتاب شرح نهج‌البلاغه خود می‌گوید در تاریخ عرب، افرادی اباه الضیم بودند اما امام حسین (ع)، سرور آن‌هاست؛ ایشان غیرت را به جهانیان آموخت و پستی را نپذیرفت و دیگران را به رد آن دعوت کرد.

مسأله مقاومت مسأله همه است
وی با اشاره به این نکته که «مسأله مقاومت، مسأله همه است اما برای این افراد حیاتی‌تر و واجب‌تر است»، گفت: امام حسین (ع) اعتراض کرده‌اند؛ گروهی از ایشان حمایت کردند و گروهی نه تنها حمایت نکردند بلکه قیام ایشان را ابزاری برای نان و نمک خود قرار دادند. زمانی که جامعه دوقطبی شود، عده‌ای در مقابل حاکم موضع می‌گیرند تا از حاکم امتیاز بگیرند و این در خصلت انسان‌هاست. بعضی از افراد، زمانی که حضرت به یزید اعتراض کرده بودند رفتار دوگانه داشتند؛ در عین حال هم مخالف بودند و هم سعی بر نصیحت و آرام کردن امام حسین (ع) داشتند.

وی ادامه داد: گاهی با مرور قیام امام حسین (ع)، آدمی به این نتیجه می‌رسد که شکست قیام امام حسین (ع) نعمت بزرگی بود؛ چراکه اسطوره‌سازی کرد. اگر ایشان موفق می‌شد در کوفه قدرت را به دست بگیرد، با توجه به سرنوشت خلافت حضرت علی (ع) در کوفه، احتمالا آن اتفاق تکرار می‌شد؛ اما با وقوع عاشورا اسطوره‌ای در تاریخ ایجاد شد و اباعبدالله (ع) به نماد و زبان اصلاح در هر جامعه و هر زمانی تبدیل شد.

شجاعت امام حسین (ع)
استاد دانشگاه مفید در ادامه با اشاره به واکنش امام حسین (ع) به کسانی که ایشان را به صلح دعوت می‌کردند، افزود: امام فرمودند آگاه باشید که این حاکم فاسد من را بین دو چیز مخیر کرده؛ شمشیر و ذلت؛ و من نمی‌توانم خواری را بپذیرم.

فیرحی با اشاره به ادبیات امام حسین (ع) در این باره تصریح کرد: حضرت وضعیت را وجدانی می‌کند و می‌گوید آنان که وجدان اجتماعی دارند نیز چنین رفتاری را از من نمی‌پذیرند. امام حسین (ع) در این بخش‌ها به گونه‌ای سخن می‌گوید که گویی در محکمه تاریخ و شجاعت ایستاده است.

این استاد دانشگاه سخنان خود را با این جملات پایان داد که «چگونه است که در تاریخ از شجاعت اسکندر و گاندی یاد می‌شود؟ ما نیز باید به گونه‌ای عمل کنیم که از شجاعت حسین‌ (ع) یاد شود».