سید حسن فاطمی در نشست بازنمایی و بازشناسی «دانشنامه امام حسین(ع)» گفت: در هزار و چند سالی که درباره عاشورا نوشته شده است، کتابی به پای این اثر نمی رسد.
در ابتدای این نشست مهدی آشتیانی با اشاره به اینکه هر جلد دانشنامه به یک موضوع اختصاص دارد به معرفی جلدها پرداخته و گفت: جلد اول دانشنامه درباره تولد، نامگذاری، پرورش، ازدواج و شمار فرزندان امام حسین(ع) است.
حجت الاسلام و المسلمین سید محمود طباطبایی گفت: قبلا 14 جلد از دانشنامه را کار کرده بودیم و اکنون با تلاش جمعی از عزیزان به 16 جلد رسید.
آشتیانی در ادامه معرفی دانشنامه اظهار داشت: جلد دوم فضیلتها و ویژگی های امام حسین(ع)، فضایل مشترک بین ایشان و امام حسن مجتبی(ع)، مکارم اخلاقی ایشان و جلد سوم به دلایل امامت امام حسین (ع) و فرزندانشان، امامت انتصابی و سپس امامت ایشان بر اساس روایات پرداخته است.
وی افزود: جلد چهارم به توضیح زندگانی سید الشهدا(ع) پس از پیامبر اکرم(ص) تا شهادت پدر و جلد پنجم نیز ایام زندگی امام حسین(ع) از شهادت پدر تا عاشورا را در بر می گیرد.
در ادامه برنامه حجت الاسلام و المسلمین سید محمود طباطبایی گفت: قبلا 14 جلد از دانشنامه را کار کرده بودیم و اکنون با تلاش جمعی از عزیزان به 16 جلد رسید.
وی در مورد سیر اجرایی کار تدوین دانشنامه چنین توضیح داد: تدوین دانشنامه ابتدا قرار نبود که بدین شکل باشد شیوه کار ابتدا این بود که متن انتخاب می شد و سپس آیت الله ری شهری؛ مدیر محترم دارالحدیث باید آن ها را تایید می کرد. بعدها که کار پیش رفت به دلیل نقص کار، به ایشان پیشنهاد کار وسیعتر را دادیم.
طباطبایی درباره روند کار تدوین دانشنامه افزود: برای کار جدید سراغ متون کهن شیعه و سنی درباره امام حسین(ع) رفتیم. کتاب هایی چون طبقات الکبری و کتاب جامعی مانند جامع الانوار کاویده شد. به کمک نرم افزارها شکل مفصلی از متون با تنظیم جدید انتخاب شدند.
یکی از خط قرمزها نیز این بوده که از منابع قرن دهم به بعد به عنوان منبع معتبر استفاده نشود
وی با تاکید بر اینکه در تولید دانشنامه، بیشتر از محققان دارالحدیث استفاده شده است، گفت: گروهی خارج از مجموعه بیان هایی را مطرح کردند ولی مورد پسند قرار نگرفت و باز نویسی شد. بسیاری از متون استفاده نشد. این بار داخل دار الحدیث از محققان خود مجموعه بیشتر استفاده شد و طی 10 سال شکل مراجعه به متون با توجه به کتابخانه غنی دارالحدیث و نرم افزارها کار تدوین شد.
وی با بی بدیل خواندن دانشنامه امام حسین اظهار داشت: یکی از مهم ترین نکات تکیه بر منابع معتبر بوده. ویکی از خط قرمزها نیز این بوده که از منابع قرن دهم به بعد به عنوان منبع معتبر استفاده نشود و درکل در دوجلد آخر ازمنابع قرن سه تا 9 استفاده شده است.
طباطبایی با ذکر دو نکته در استفاده از منابع، گفت: اگر می گوییم متنی معتبر است به این معنی نیست که هرچه در این کتاب آمده درست است بلکه به این معناست اگر از قرون اولیه در حوزه عاشورا پژوهی اگر متنی دیدیم که شکل خاصی ندارد و با عقل و منشورات و مسائل مذهبی تعارضی ندارد آن را قبول می کنیم و قابل تکیه است.
نکته بعد اینکه اگر می گوییم قرن 10 تا الان منابع موخر هستند نه اینکه هرچه در این کتاب ها هستند خلاف واقع است بلکه اگر منبعی متاخر بعد از قرن 10 سخنی می گویند که در منابع قبلی گفته نشده این قابل اتکا نیست.
در ادامه برنامه سید حسن فاطمی درباره شروع کار دانشنامه چنین گفت : در سال 1388 در 14 جلد، دانشنامه به چاپ رسید و نسبت به کارهای مشابه استقبال خوبی از آن شد و تا سال 1393 به مدت 5 سال 7 بار تجدید چاپ شد.
امام حسین(ع) نسبت به سایر امامان بیشتر اهمیت داشته و در سخنرانی ها نیز بیشتر از او یاد شده است ولی متاسفانه پرورش متخصص در مورد عاشورا کم بوده و روحانیت بیش از هر قشری نیازمند اطلاعات و حتی درس رسمی در حوزه عاشورا پژوهی است.
وی افزود: گزیده دانشنامه در مدت چهار سال چهار بار چاپ شد و شهادت نامه امام حسین(ع) نیزطی دو سال سه بار تچدید چاپ شد. این دانشنامه به زبان تاجیکی و ترکی نیز تدوین شده و یک نرم افزارچند رسانه ای نیز به نام ثارالله در کنار این مجموعه عرضه شده است.
فاطمی درزمینه بایسته های عاشوراپژوهی اظهار داشت: امام حسین(ع) نسبت به سایر امامان بیشتر اهمیت داشته و در سخنرانی ها نیز بیشتر از او یاد شده است ولی متاسفانه پرورش متخصص در مورد عاشورا کم بوده و روحانیت بیش از هر قشری نیازمند اطلاعات و حتی درس رسمی در حوزه عاشورا پژوهی است.
وی ویژگی های دانشنامه را چنین بیان کرد: دانشنامه یک سری ویژگی هایی دارد که می توانیم اثبات کنیم در هزار و چند سالی که درباره عاشورا نوشته شده است، کتابی به پای این اثر نمی رسد؛ اول اینکه یک نوع تاریخ نقلی است، دوم اینکه یک نوع تاریخ تحلیلی است، مثلا تحلیل وقایعی که صرفا از متون جمع آوری شده اند به صورت جداگانه هم آمده اند و نکته سوم جامعیت این دانشنامه است.
وی همچنین از اعتبارسنجی به این معنا که کتاب های ضعیف شناسایی و از آوردنشان خودداری شده است و گزیده نگاری به معنای عدم تکرار موضوعات و وقایع به عنوان دو ویژگی دیگر این دانشنامه یاد کرد.
فاطمی همچنین به اعراب گذاری متون عربی و عدم تکیه صرف به منابع شیعه در دانشنامه اشاره کرد و گفت: در دانشنامه به غیر از خود قضیه عاشورا به موضوعات دیگری از جمله عزاداری و تاریخ آن و تاریخچه بارگاه امام حسین(ع) و... هم اشاره شده است.
وی در پایان بر اهمیت نظارت بر چاپ کتاب های عاشوراپژوهی، تاسیس کتابخانه تخصصی سیدالشهدا و حمایت از تولیدکنندگان کتاب ها، نرم افزارها و سایت های مربوط به امام حسین(ع) تاکید کرد.
در ادامه برنامه مهدی آشتیانی به جایگاه پژوهشکده علوم و معارف اشاره کرده و گفت: این پژوهشگاه بخش علمی و غرهنگی دارالحدیث است و دارای دو بخش آموزشی و پژوهشی است که شامل چند پژوهشکده است که مهم ترین و وسیع ترین پژوهشکده قرآن و حدیث است و مدیریت آن را نیز آیت الله ری شهری در قم از آن زمان تا حال برعهده دارند.
