عبیدالله بن زیاد به عنوان عامل اصلی وقوع فاجعه کربلا 6 سال بعد درست در سالروز واقعه عاشورا به دست ابراهیم بن مالک اشتر به هلاکت می‌رسد.

فاضل دربندی در «اسرارالشهاده» مواردی  را ذکر می‌کند که به زعم برخی از منتقدان از نظر عقل تاریخی غیرقابل باور است و براین اساس چنین تصور می‌شود که این کتاب کلاً مقتل نیست و برای گرم کردن مجالس عزا و برانگیختن عواطف و احساسات عزاداران نگارش یافته است. 

شهید مرتضی مطهری در کتاب «حماسه حسینی» به رد برخی روایات تاریخی مصطلح شده پیرامون حضرت علی‌اکبر (ع) و قاسم بن الحسن (ع) در جریان واقعه عاشورا می‌پردازد.

شیخ عباس قمی؛ مؤلف کتاب «نفس‌المهموم» دلیل اصلی نگارش کتاب «نفس المهموم» را جلوگیری از اغلاط و تحریفات تاریخ عاشورا که در محافل و منابر حسینی متداول شده است، می‌داند.

از جمله افرادی که در جریان ارسال نامه‌های دعوت کوفیان به امام حسین (ع) و پاسخ ایشان به خواست کوفیان، برای عزیمت سیدالشهدا (ع) به کوفه نقش پُررنگی ایفا کرد، قیس بن مسهر صیداوی است.

در جریان واقعه عاشورا دو فرد حضور داشتند که یکی به نافع بن هلال در سپاه امام حسین (ع) بود و در راه ایشان به شهادت رسید و دیگری هلال بن نافع که در سپاه عمر سعد به ثبت وقایع مشغول بود.

امام پس از ملاقات با نمایندگان مردم کوفه و استماع درخواست آنان برای پذیرفتن رهبری مبارزه علیه یزید، پسر عموی خود جناب «مسلم بن عقیل» را به عنوان نماینده و نخستین فرستاده خود به همراه «قیس بن مسهر صیداوی» و «عبدالرحمن ارحبی» به کوفه اعزام کردند.

سید بن طاووس در مقتل «لهوف» که بیشتر برای استفاده زائران حسینی در آن مقطع زمانی به نگارش درآمده است در سه بخش که خود آنها را مسلک نامیده به شرح واقعه عاشورا می‌پردازد.

از جمله نمادهای پرکاربرد در فرهنگ و هنر عاشورایی شمایل دستی است که در علم‌ها و کتل‌ها و... بلند است، این نماد نشانه دست سیدالشهدا (ع) بوده که در مشقات و محنت‌ها یاری‌رسان محبان خود است.

اولین نامه کوفیان در دهم رمضان سال 60 هجری به محضر سیدالشهدا (ع) رسید. نامه ای که توسط سران کوفه به سرپرستی «سلیمان بن صرد خزاعی» نگاشته شده بود.