کرب و بلا: شخصیت بی‌نظیر حضرت عباس بن علی (ع) با وجود تمام روایات متعددی که طی هزاران سال پس از واقعه عاشورا در منقبت ایشان بیان شده، اما همچنان بسیاری از ابعاد وجودی آن حضرت ناشناخته مانده و شاید سخنان ائمه معصومین (ع) در توصیف فرزند و تربیت‌یافته دامان امیرالمؤمنین علی (ع) راه را برای رسیدن به معرفت حضرت ابالفضل (ع) هموارتر سازد.
موضوعی که عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) نیز بر آن تأکید داشته و با اشاره به اینکه در منابع تاریخی اطلاعات دقیق و زیادی در مورد حضرت وجود ندارد، معتقد است ویژگی‌هایی که از ائمه معصومین (ع) در توصیف قمر بنی‌هاشم (ع) بیان شده است را می‌توان موردتوجه و الگو قرار داد.
«بصیرت بی مثال نسبت به امام زمان خود» از جمله این ویژگی‌هاست که «حجت‌الاسلام جواد سلیمانی» به آن اشاره کرده و اظهار داشته است: بصیرت؛ یکی از خصیصه‌های قابل‌توجه حضرت ابوالفضل (ع) و البته مورد تأکید سایر ائمه شیعه (ع) ازجمله امام جعفر صادق (ع) است؛ آنجا که فرمودند: «عموی ما عباس بن علی (ع) دارای بصیرت دینی و استواری در باور بود. در راه خداوند در رکاب ابی‌عبدالله (ع) جهاد کرد و نیکو آزمایش داد و به شهادت رسید».
وی در ادامه با بیان شرایط خاص پیش از واقعه عاشورا افزود: در شرایطی که اکثریت امت اسلامی با یزید بیعت کرده بودند و امیدی به همراهی و یاری کوفیان نبود، از طرفی نزدیکان و دوستداران امام نیز ایشان را از حرکت به سمت عراق و مخالفت با یزید منع می‌کردند و به ایشان انذار می‌دادند که اگر پا در چنین میدانی بگذارید، راه برگشتی وجود ندارد و عاقبت مرگ است، به طور حتم اگر امام حسین (ع) حکومتی تشکیل می‌داد، سرنوشتی بهتر از حکومت حضرت امیرالمؤمنین (ع) در انتظارش نبود و حکومت ایشان نیز فرو می‌پاشید. در این شرایط امام می‌دانست تنها حماسه‌ای خونین با دو بال عقلانیت و مظلومیت، می‌تواند دل‌ها را بسوزاند و توده مردم را بیدار کند؛ اما به علت بی‌بصیرتی حاکم بر توده مردم، طبیعتاً امام حسین (ع) نمی‌توانست همه این مسائل را برای مردم شرح دهد، لذا در این شرایط که حتی برخی از جوانان بنی‌هاشم نیز حضرت را همراهی نکردند حضرت ابوالفضل (ع) نه تنها خود، بلکه برادرانش را همراه سپاه سیدالشهدا (ع) کرد و به میزانی از بصیرت رسید که روز عاشورا با اذن امام ابتدا برادرانش را به میدان فرستاد تا ثواب صبر بر حزن و اندوه رثای برادران شهید خود را نیز دریافت کند.
سلیمانی از ایمان راسخ به عنوان دومین ویژگی جناب قمر بنی‌هاشم (ع) یاد کرد و ادامه داد: روایت مشهور رد امان‌نامه‌ای که «شمربن ذی‌الجوشن» برای حضرت فرستاد، گویای اعتقاد و ایمانی است که عباس بن علی (ع) نسبت به ولی زمان خود داشتند. زمانی که شمر در برابر لشکر امام حسین (ع) ایستاد و حضرت را به واسطه هم قبیله بودن با حضرت ام‌البنین (س)،، فرزند خواهرش نامید و گفت: شما در امان هستید، حضرت فرمود: «خدا بکشد تو را، خدا تو را و آنچه به عنوان امان آوردی لعنت کند، ای دشمن خدا، تو به ما می‌گویی ما در اطاعت دشمنان خدا بیاییم و یاری برادرمان را ترک کنیم، هرگز» حضرت حتی یک لحظه درنگ نکرد و پایش نلغزید.
این عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در بخش دیگری از سخنان خود به ادب بی‌مثال حضرت در مقابل اهل‌بیت (ع) اشاره کرد و اظهار داشت: مطابق روایات حضرت ابوالفضل (ع) بدون اجازه در کنار امام حسین (ع) نمی‌نشست و اگر پس از اجازه می‌نشست، مانند عبد خاضع دو زانو در برابر مولایش می‌نشست. آن بزرگوار در طول 34 سال عمر شریفشان، هرگز امام خود را برادر خطاب نکرد؛ بلکه با تعبیراتی مانند سیدی، مولای، یابن رسول الله با سیدالشهدا (ع) سخن می‌گفتند جز در آستانه شهادت که ایشان را برادر خطای کردند و این تعبیر نیز یک نوع ادب بود، زیرا بیانگر آن بود که برادرت رسم برادری را با بهترین وجه ادا کرد، اکنون تو نیز ای برادر با مهر برادری به من بنگر!
بندگی و عبودیت دیگر ویژگی جناب عباس بن علی (ع) است که سلیمانی با اشاره به متن زیارت وارده حضرت تصریح کرد: در زیارت‌نامه حضرت عباس (ع) چنین عرضه می‌داریم که « اَلسّلامُ عَلیک أیهَا الْعَبْدُ الصّالِحُ الْمُطِیعُ للّه وَلِرَسُولِهِ وَلاِمِیرِالْمُؤمِنِینَ وَالْحَسَنِ وَالْحُسَینِ...... » در این زیارت‌نامه، اطاعت و بندگی خدای متعال نخستین خصوصیت حضرت عباس (ع) است و سرچشمه تمام خوبی‌ها و پاکی‌ها و زیبایی‌های ایشان است.
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در خاتمه تأکید کرد: حضرت عباس (ع) از راه عبودیت و بندگی خدا به مقام اطاعت از رسول خدا (ص) و امیرالمؤمنین، امام حسن و امام حسین (ع) و یاری و حمایت ایشان نائل شدند.
