به گزارش کرب و بلا، شب گذشته و همزمان با شام غریبان حسینی، مراسم سوگواری آل الله با سخنرانی «مرضیه محمد زاده» نویسنده، پژوهشگر دینی و مدرس دانشگاه مذاهب اسلامی در محل موسسه زیتون برگزار شد.

وی در سخنان خود که با موضوع «زنان یاریگر امام حسین (ع)» ایراد نمود، به معرفی زنان تأثیرگذار نهضت حسینی و تبیین نقش این بانوان پرداخت.

به گفته محمد زاده، در جریان واقعه عاشورا ما با دو گروه از زنان مواجه هستیم؛ نخست گروهی که در کاروان اهل‌بیت (ع) حضور داشتند و همراه با امام از مدینه خارج و به سمت عراق حرکت کردند. گروه دیگر بانوانی هستند که به دلال مختلف از جمله اذن خود امام در شهرهای خود مدینه و شهرهایی چون بصره و شام ماندند. از جمله «ا سلمه»، همسر پیامبر که مفتخر به نگاهبانی از ودایع امامت شد و حسین بن علی (ع) ودایع امامت را به او سپرد تا به فرزندش علی بن الحسین بسپرد. یا «ام‌البنین» همسر امیرالمؤمنین که به دلیل کهولت سن از این سفر باز ماند. همچنین «لبابه» همسر حضرت عباس (ع) که به توصیه همسر خود برای پرستاری از مادر در مدینه ماند.

ضرورت کسب معرفت توسط بانوان جامعه اسلامی

این پژوهشگر در تبیین ویژگی‌ها و اختصاصات بانوان نهضت عاشورا اظهار داشت: زنانی که همراه با زینب کبری (س) و زنان اهل‌بیت در کاروان امام بودند، داری ویژگی‌های برجسته متعددی بودند از جمله اینکه مکتب‌شناس و معرفت شناس بودند و نسبت به مبانی مکتب خود آگاهی کامل و قدرت احتجاج داشتند.

این بانوی نویسنده بر ضرورت کسب معرفت توسط بانوان جامعه اسلامی تأکید کرد و افزود: ما زنان باید کسب معرفت داشته باشیم و پشتوانه فکری مردان باشیم نه دنباله‌رو. باید مانند زنان کربلا نهضت آفرین باشیم.

امام شناسی، آگاه بودن به شرایط زمانه، مدیریت، جهادگر بودن، قدرت پناهندگی از جمله ویژگی‌هایی بود که این مدرس دانشگاه در بیان مقام زنان عاشورایی بدان اشاره کرده و اظهار داشت: در جریان واقعه عاشورا ما شاهد حضور بانوانی هستیم که حسین بن علی (ع) را به عنوان عمود خیمه اسلام شناختند و همه هستی خود را نثار ایشان کردند؛ نمونه آن «بحریه» دختر «مسعود خزرجی» و همسر «جناده بن حارث انصاری» است که بعد از شهادت همسر، لباس رزم بر تن «عمر» فرزند نوجوانش نمود و او را به میدان دفاع از امام فرستاد.

به گفته این پژوهشگر اسلامی، مدیریت و تدبیر هوشمندانه امور در شرایط بحران؛ ویژگی دیگر بانوان عاشورایی به‌ویژه حضرت زینب کبری (س) است و متأسفانه ما با نسبت دادن القابی چون رنج‌کشیده، ستمدیده و ... ظلم بزرگی نسبت به این بانوی بزرگوار روا داشته‌ایم در حالی که ایشان پس از کارزار عاشورا و هنگامی که خیمه‌ها را در معرض هجوم وحشیانه سپاه عمر سعد دید، با مدیریتی بی‌نظیر و شجاعت مثال‌زدنی خود به گونه‌ای از خیمه‌ها محافظت کردند که حتی یکی از این بچه‌ها گم نشد و زیر سم ستوران نرفت.

زینب کبری (س) انچنان قوی در خیمه ایستاد و از امام محافظت کرد و فریادی کشید که عمرسعد مجبور به عقب نشینی شد و این‌گونه پاسدار جان امام زمان خود شد.

مقصود از امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح امور کلی جامعه است نه جزئیات

یکی دیگر از اختصاصات زنان نهضت عاشورا مشارکت در امر به معروف و نهی از منکر است که محمد زاده در تبیین این مؤلفه اظهار داشت: طبق آیه 71 سوره مبارکه توبه، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‌ای است که به طور یکسان بر دوش مردان و زنان در جامعه اسلامی و پویا نهاده شده است. البته امر به معروف به معنای واقعی آن که شامل اصلاح کلیات جامعه است.

اگر آنچه «ابن اعثم» به عنوان نامه امام به «محمد بن حنفیه» نقل کرده است را صحیح بدانیم که ایشان هدف از این حرکت را اصلاح امر جدشان بیان نموده‌اند، اصلاحات عصر امام، ایرادات و اشکالاتی بود که وسیع و عمیق بود. اصلاحات مربوط به امور کلان جامعه بود نه آن امر به معروفی که ما به امور جزئی تنزل داده‌ایم. مقصود اصلاح روند جامعه بود و زنان نهضت حسینی نیز همچون امام خود در برابر حاکم ظالم و جائر زمانه ایستادند. زیب کبری (س) خطاب به حاکم ظالم زمان خود خطابه تاریخی قرائت می‌کند و تکمیل‌کننده حرکت امام در اصلاح اشکالات بنیادی است که 50 سال همه زوایای جامعه اسلامی را در خود فرو برده بود.

محمد زاده در ادامه سخنان خود تصریح کرد: زنان عاشورایی علاوه بر فعالیت اجتماعی و مشارکت در یک حرکت تاریخی چون هجرت از مدینه، مادرانی موفق بودند که زینب کبری (س) با تربیت فرزندانی شجاع و دلاور، نمونه بارز مادر موفق است.

زنان؛ نخستین مرثیه‌سرایان واقعه عاشورا

این نویسنده کتاب‌های عاشورایی، جهانی‌شدن نهضت حسینی و ماندگاری قیام عاشورا تا امروز و تا همیشه تاریخ را مرهون نقش‌آفرینی زنان عاشورایی دانست و تأکید کرد: بعد از واقعه جان‌سوز عاشورا این زنان بودند که اولین مرثیه‌سرایی را انجام دادند؛ زینب کبری (س) بعد از شهادت برادر و امام خود، پیکر مطهر ایشان را در آغوش گرفت و خطاب به جد بزرگوارشان عباراتی جانسوز بیان فرمودند و به دنبال ایشان، «رباب» همسر امام و فاطمه دختر حضرت حسین (ع) بانوانی بودند که نخستین مراثی را پیرامون واقعه عاشورا سرودند و این اشعار تا امروز نیز ادامه پیدا کرده است.

وی همچنین به نقش بانوانی چون ام سلمه و ام‌البنین (س) اشاره کرد که نخستین مجلس عزا بعد از شهادت حسین بن علی و یارانشان را برپا کردند و زمینه‌ساز این اتفاق تاکنون بوده‌اند.

نقش‌آفرینی زنان سپاه کفر

زنان و همسران قتله کربلا و سپاه دشمن، گروه دیگری از بانوان نقش‌آفرین در نهضت عاشورا بودند که این مدرس دانشگاه در بخشی از سخنان خود به آن اشاره کرد و اظهار داشت: در بین افرادی که در سپاه دشمن بودند و دست به قتل امام زدند، حتی یک زن دیده نشده است که سنگی به سوی امام و لشگر امام پرتاب کند و زنان دخالتی در این جنایت نداشتند و حتی علم مخالفت با آنچه همسرانشان مرتکب شدند برداشتند؛ مانند «مرجانه» مادر عبیداله که او را برای این گناه بزرگ سرزنش می‌کرد یا همسر یزید و دخترش «عاتکه» که در مجلس ابن زیاد با شنیدن سخنان زینب کبری (س) گریستند و یزید را وادار به برگزاری مجلس عزای شهادت امام و یارانش کردند.

به گفته محمد زاده، ممانعت از جمله به خیمه آل الله توسط زنی از قبیله «بکر بن وائل» و دفن پیکر مطهر شهدا افتخاری بود که نصیب زنان قبیله بنی اسد شد در حالی که مردانشان از این کار هراس داشتند و همه اینها نشان از نقش‌آفرینی زنان در ماندگاری نهضت کربلا دارد.

صبر در کنار عقل و اراده ارزش پیدا می‌کند

این مدرس دانشگاه در بخش پایانی سخنان خود به مؤلفه صبر در میان زنان کاروان حسینی به‌ویژه زینب کبری (س) اشاره کرد و با تأکید بر اینکه سوگواری در مصیبت عزیزان منافاتی با صبر ندارد اظهار داشت: ویژگی شاخص زنان عاشورایی صبر ایشان است. هرچند در برابر داغ قطعه‌قطعه شدن عزیزانشان سوگواری کردند، اما آنچه خدا از ما می‌خواهد اینکه از درون متلاشی نشویم. صبر در کنار عقل و اراده ارزش پیدا می‌کند و این همان چیزی است که ما در شخصیتی چون زینب کبری (س) می‌بینیم. همان ویژگی که باعث شده در کتب و نقل‌های عرب‌زبانان، از ایشان به عنوان امراه العاقله نام برده شود.

این پژوهشگر و نویسنده خاطرنشان کرد: زنان در نهضت حسینی نقشی بسیار مثبت داشتند و این نقش‌آفرینی آن‌چنان پررنگ بود که توانستند پیام نهضت امام را به گوش تاریخ برسانند.