در اواخر حکومت امویان و درگیری‌های آنها با عباسیان، فضای مناسبی برای ائمه اطهار از جمله امام صادق (ع) ایجاد شد تا به تبیین و احیاء دین اسلام بپردازند و بار دیگر دین رسول خدا (ص) را که در زمان بنی امیه رو به فراموشی رفته بود، زنده کنند. از جمله مسائلی که امام صادق (ع) بدان اهتمام ورزیدند، احیاء شعائر حسینی و سیره جد مظلومشان، امام حسین (ع) بود.
از جمله تاکید ویژه ایشان به تبیین شرافت سرزمین کربلا بود که به شیوه های مختلف سعیدر بیان آن داشتند. از جمله در روایتی از امام صادق (ع) فرمودند: «خداوند تبارک و تعالى برخى از زمین‌ها و آبها را بر بعضى دیگر تفضیل و برترى داد، پارهاى تفاخر و تکبّر نموده و تعدادى از آنها ستم و تعدى نمودند از این رو آب و زمینی نماند مگر آنکه مورد عقاب الهى قرار گرفت زیرا تواضع و فروتنى در مقابل خدا را ترک کردند حتّى خداوند متعال مشرکین را بر کعبه مسلّط کرد و به زمزم آبى شور وارد نمود تا طعمش فاسد گردید. ولى زمین کربلا و آب فرات اولین زمین و اولین آبى هستند که خداوند متعال مقدّس و پاکیزه‌شان نمود و برکت به آنها داد و سپس به آن زمین فرمود:
سخن بگو به آنچه خدا تو را به آن فضیلت داده است، مگر اینگونه نبوده که برخی زمین‌ها و آبها را بر برخى دیگر تفاخر و تکبّر نمودند؟! زمین کربلا عرضه داشت: من زمین خدا بوده که من را مقدّس و مبارک آفرید، شفا را در تربت و آب من قرار داد، هیچ فخرى نکرده بلکه در مقابل آن کس که این فضیلت را به من داده فروتن و ذلیل هستم، چنانچه بر زمینهاى پست‌تر از خود نیز فخر نمىکنم؛ بلکه خدا را شکر و سپاس مىکنم پس خداوند متعال بواسطه حسین (ع) و اصحابش آن سرزمین را مورد اکرام قرار داد و در تواضع و فروتنى و شکرش افزود.
سپس حضرت ابوعبداللَّه (ع) فرمودند: کسى که براى خدا تواضع و فروتنى کند حق تعالى او را بلند کند و کسى که تکبّر نماید وى را پست و ذلیل خواهد نمود.[1]
در جای دیگر ایشان می فرمایند: «موضع قبر حسین (ع) باغى مرتفع بود از باغهاى مرتفع بهشت.»[2]
معرفی کربلا به عنوان حرم امن الهی نکته ای بود که حضرت در بیانات خود بر آن تاکید کرده و فرمودند: «به راستى که خدا کربلا را حرم امن و بابرکت قرار داد پیش از آنکه مکه را حرم قرار دهد.[3]
ایشان در تفسیر آیه «فَلَمَّا أَتاها نُودِیَ مِنْ شاطِئِ «الْوادِ الْأَیْمَنِ» فِی «الْبُقْعَهِ الْمُبارَکَهِ» مِنَ الشَّجَرَهِ أَنْ یا مُوسى إِنِّی أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعالَمینَ»[4] فرمودند آن «ساحل وادى ایمن» فرات است و «بارگاه با برکت» نیز کربلا است.[5]
امام صادق (ع): کربلا را زیارت کنید و این کار را ادامه دهید، چرا که کربلا بهترین فرزندان پیامبران را در آغوش خویش گرفته است
تبیین اثرات تربت سیداشلهدا (ع) برای شیعیان از دیگر اقدامات امام ششم بود. در روایت است که حضرت می‌فرمودند کام کودکانتان را با تربت حسین (ع) بردارید چرا که خاک کربلا فرزندانتان را بیمه مىکند.[6] همچنین فرمودند: شفاى هر دردى در تربت قبر حسین (ع) است و همان است که بزرگترین داروست.[7]
در سیره امام جعفر صادق (ع) است که جز بر تربت حسین (ع) به خاک دیگرى سجده نمىکرد و این کار را از سر خشوع و خضوع براى خدا انجام می‌داد.[10]
ایشان در فضیلت سجده بر تربت امام حسین (ع) روایات متعددی بیان داشتند از جمله آنها فرمودند: «سجده بر تربت حسین (ع) حجاب‌هاى هفتگانه را پاره مىکند.[8] سجده بر تربت قبر حسین (ع) تا زمین هفتم را نور باران مىکند و کسى که تسبیحى از خاک مرقد حسین (ع) را با خود داشته باشد، تسبیح‌گوى حق محسوب مىشود، اگر چه با آن تسبیح هم نگوید.[9]
رئیس مکتب شیعه به زائران اباعبدالله (ع) توصیه می‌کردند: «کربلا را زیارت کنید و این کار را ادامه دهید، چرا که کربلا بهترین فرزندان پیامبران را در آغوش خویش گرفته است.»[11]
این روایات تنها گوشه‌ای از کلام امام صادق (ع) دربیان شرافت سرزمین کربلا است که به حرمت خون به ناحق ریخته سیدالشهدا (ع) به آن نائل شد ویقینا شرافت حضور در این مکان آثار و برکات خاصی را برای زائران آن به همراه خواهد داشت.
____________________________________________________________________________
پی‌نوشت‌ها:
[1] کامل الزیارات / ترجمه ذهنى تهرانى، ص: 824
[2] کامل الزیارات / ترجمه ذهنى تهرانى، ص: 821
[3] کربلا، حرم امن
قال ابو عبدالله (ع):
ان الله اتخذ کربلا حرما آمنا مبارکا قبل ان یتخذ مکه حرما. کامل الزیارات، ص 267 و نیز بحار، ج 98، ص 110.
[4] قصص30
[5] «شاطىء الوادى الایمن» الذى ذکره الله فى القرآن، هو الفرات و «البقعه المبارکه» هى کربلا، بحار الانوار، ج 57، ص 203 به نقل از تهذیب.
[6] وسائل الشیعه، ج 10، ص 410.
[7] کامل الزیارات، ص 275 و نیز وسائل الشیعه، ج 10، ص 410.
[8] مصباح التمهجد، ص 511، و نیز بحار الانوار، ج 98، ص 135.
[9] السجود على طین قبر الحسین (ع) ینور الى الارض السابعه و من کان معه سبحه من طین قبر الحسین (ع) کتب مسبحا و ان لم یسبح بها...؛ من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 268 و نیز وسائل الشیعه، ج 3، ص 608.
[10] الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الدَّیْلَمِیُّ فِی الْإِرْشَادِ قَالَ: کَانَ الصَّادِقُ ع لَا یَسْجُدُ إِلَّا عَلَى تُرْبَهِ الْحُسَیْنِ ع- تَذَلُّلًا لِلَّه- وسائل الشیعه، ج 3، ص 608.
[11] زوروا کربلا و لا تقطعوه فإن خیر أولاد الانبیاء ضمنته...، کامل الزیارات، ص 269.
