کرب و بلا: مداحی و مرثیه‌خوانی اهل‌بیت (ع) یکی از شقوق شعائر دینی و بارزترین جلوه آن است و بر همین اساس نیازمند دقت هوشمندانه و پرورش استادانه دارد تا از گزند آسیب‌های احتمالی در امان باشد.
«زهیر سازگار» که خود شاعر و مداح اهل‌بیت (ع) و البته تربیت‌یافته یکی از اساتید اهل‌فن و مرثیه‌سرایان برجسته یعنی «حاج غلامرضا سازگار» است، رواج یافتن برخی سبک‌های مداحی که مغایر با اصالت دینی است را به عنوان یکی از این آسیب‌ها گوشزد کرد و اظهار داشت: امروز در غرب برای تخلیه هیجان جوانان برخی سبک‌ها را که مناسب همان فرهنگ هیجان غربی است به میان هیبت‌ها وارد می‌کنند و مجالس اهل‌بیت (ع) را به سمت و سوی دیگری می‌برند و در هیئت‌ها به اسم امام حسین (ع) فرهنگ غرب را اجرا می‌کنند؛ این شیوه غلطی است.
حقیقت این است که مداح و مجالس اهل‌بیت (ع) باید برای غربی‌ها الگوی فرهنگی باشد نه اینکه این مجالس از فرهنگ غربی تأثیر بپذیرد. امروز صفا و خلوص را می‌توان در مجالسی که در خانه‌های کوچک و ساده که تنها با یک پارچه سیاه تزئین شده بیشتر از مجالسی که با برپایی دکورهای آن چنانی و نورپردازی‌های غیرمعقول تنها برای خودنمایی اقدام به برگزاری هیئت می‌کنند، حس کرد؛ مداحان و برپاکنندگان هیئت باید بدانند به رخ کشیدن از آداب عزاداری نیست و همه باید با اخلاص این مجالس را برگزار کنند البته رقابت سالم موجب افزایش کیفیت جلسات می‌گردد اما همیشه سادگی و بی‌ریایی در مجلس امام حسین (ع) اثر دیگری داشته است.
وی حفظ اصالت مداحی را مانع نفوذ فرهنگ غرب دانست و خاطرنشان کرد، در جامعه شیعی نباید شنیده شود فلان مداح مجلس عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) را شبیه فلان مجلس غربی برگزار کرد؛ بنابراین ترویج فرهنگ حسینی و زینبی در هیئت‌ها و مجالس آل الله باید یک اصل باشد و حرکات و سکنات مداح و شرایط مکانی که می‌خواهد آنجا بخواند باید مورد رضایت اهل‌بیت (ع) باشد.
این مداح جوان معرفت افزایی را از ملزومات یک مجلس دینی دانست و گفت: گاهی اوقات در برخی مجالس مستمع از صدای ذکر بلند و صداهای درهم خواننده و ذاکر نمی‌فهمد مداح چه می‌خواند و کلمات نامفهومی را می‌شنود؛ البته بنده منکر اصل حماسی خوانی با صدای خشن نیستم چرا که بعضی اوقات مثلاً هنگام رجزخوانی و … صدای خشن با لحن خشن با موضوع شعر تطابق و تقارن دارد، اما نباید کل مداحی با همین حالت ادامه یابد. اگر مداح نمی‌تواند قصیده و غزل بخواند، دلیل نمی‌شود با صدای خشن از ابتدای مجلس تا انتها بخواند و جوان با آن اوج هیجانی که دارد بیاید سینه بزند و در پایان بدون اینکه معرفتی کسب کرده باشد هیئت را ترک کند.
وی بر تأسی از به سنت بزرگان عرصه مداحی نیز تأکید کرد و افزود: ذاکران آل الله بخصوص مداحان جوان باید توجه داشته باشند مدحی که انجام می‌دهند با متد جدید و جوان‌پسند درعین‌حال اصیل و بر پایه سنت‌های مداحی که چارچوب خاصی دارد همراه باشد. به عنوان مثال از قدیم چنین مرسوم بوده که ابتدا مداح رباعی صلوات می‌خواند و بعد از آن غزل مناجات یا پندیات و در ادامه بعضاً 200 بیت قصیده خوانده می‌شد حتی برخی از مداحان در سی شب ماه مبارک رمضان شعر معراج می‌خواندند. در حالی که اگر امروز به مداحی بگویند شعر معراج بخوان شاید نداشته باشد و بگوید شعر معراج چیست! مداحان گذشته این‌چنین قصیده آماده می‌کردند و می‌خواندند اما متأسفانه امروز قصیده خوانی در مداحی در حال حذف شدن و بیشتر روضه‌های احساسی در حال باب‌شدن است.
زهیر سازگار در پاسخ به این سؤال که جایگاه آموزش موسیقایی در نظام مداحی کشور چگونه است، اظهار داشت: من در این خصوص صاحب‌نظر نیستم اما اینکه یک مداح دستگاه‌های موسیقی را بلد باشد می‌تواند در مداحی و خواندن او کمک حال باشد. برای مثال وقتی می‌خواهد دوبیتی سوزناک بخواند از دستگاه دشتی استفاده کند، یا زمانی که می‌خواهد مناجات بخواند می‌تواند از دستگاه افشاری بهره ببرد و همچنین هنگام خواندن اشعار محزون از دستگاه حجاز استفاده کند؛ بنابراین در بسیاری از مواقع می‌توان از دستگاه‌های مختلف برای مداحی بهره برد.
وی وجه تمایز خوانندگی با مداحی را این مسئله دانست که خواننده از اول تا آخر خواندن شعر مراقب است از دستگاه خارج نشود اما در مداحی گاهی به جهت مضامین مختلف لحن‌های مختلفی و در نتیجه خروج از آن دستگاه و رفتن به دستگاه دیگری را می‌طلبد که این امر بیشتر در قصیده خوانی اتفاق می‌افتد. مثلاً ابیات مختلف به دلیل مضامین حماسی، استفهامی، انکاری، توبیخی، احساسی خواندنشان با یکدیگر متفاوت است و مداح اگرچه شاید نام آن دستگاه را نداند اما با توجه به شنیده‌هایی که کراراً از صداوسیما و محافل مختلف در ذهن خود ملکه کرده، می‌تواند عدول کند و دستگاه را تغییر دهد.
اما اینکه مداح از چه موسیقی در مداحی استفاده کند مطلب بسیار مهمی است و مداح باید بداند متناسب با مضمون از چه دستگاه و موسیقی استفاده کند؛ توجه به سبک در اثرگذاری و ماندگار شدن مداحی تأثیر می‌گذارد.
این شاعر و مداح اهل‌بیت (ع) در پایان خاطرنشان کرد: اگر درزمینهٔ سبک مداحی کار شود، موسیقی‌های جدید که مداحان استفاده می‌کنند ممکن است بسیار تأثیرگذار باشد اما نکته مهم آن است که در سبک باید بی‌نیاز از غرب باشیم و حتی بر فرهنگ غرب تأثیر بگذاریم، بدون اینکه وابسته به فرهنگ غرب باشیم.
