کرب و بلا: طبق آنچه در کتب تاریخی و به نقل از مورخان و پژوهشگران ذکر شده؛ شروع روضه‌های خانگی مقارن است با دوران پهلوی اول یعنی حدود سال 1314 و بعد از آن. سال‌هایی که برپایی مراسم عزاداری ممنوع شده بود و همین ممنوعیت موجب رونق روضه خانگی شد و بسیاری از بزرگان و محبان اهل‌بیت (ع) خانه‌های خود را تبدیل کردند به مجلس روضه سیدالشهدا (ع) و ذکر اهل‌بیت (ع).
هرچند مخالفت حکومت وقت آغازی شد بر سنت حسنه روضه خانگی اما نفس برپایی این‌گونه مجالس در سیره بزرگان و روایات اهل‌بیت به شدت توصیه شده است از جمله امام صادق (ع) که در پاسخ به «فضیل» فرمودند: «این‌گونه مجالس را دوست دارم، پس امرِ (امامت) ما را زنده بدارید. خداى رحمت کند کسى را که امر و راه ما را احیا کند.»1 بسیاری از بزرگان نیز اهتمام زیادی به برگزاری مجالس ذکر و روضه اهل‌بیت (ع) داشتند. در کنار بسیاری از این افراد که در مناسبت‌های خاص مذهبی و برخی ایام سال میزبان روضه اهل‌بیت بودند، بزرگانی هم بودند که در تمام طول سال مجلس ذکر و روضه در این خانه‌ها برپا بود.
ازجمله پیر غلامانی که عمری را صرف برگزاری مجلس روضه کرد؛ مرحوم «میرزا اسماعیل اربابی» است. میرزا اسماعیل از دکان‌داران بازار 40 تن حوالی میدان مولوی تهران بود. کاسب منصف و خوش‌برخورد که در معاملات و خرید و فروش‌هایش، نهایت انصاف را به خرج می‌داد و به گفته «شیخ حسین انصاریان» مصداق فرموده رسول خدا (ص) است که فرمودند: «کاسب حبیب خداست.»
میرزا اسماعیل منزل شخصی خود را تبدیل به حسینیه کرده بود و سال‌ها بانی روضه حضرت زهرا (س) و امام حسین (ع) بود. معنویت خاصی در روضه‌های این حسینیه بود. گریه‌های بی‌ریا و جان‌سوز میرزا اسماعیل به حزن مجلس می‌افزود. از مهم‌ترین ویژگی روضه حسینیه میرزا اسماعیل؛ حضور بسیاری از چهره‌های برجسته علمی و دینی در این مجلس بود.
«آیت‌الله حق‌شناس»، «حاج‌آقا مجتبی تهرانی»، «آیت‌الله مجتهدی»، «شیخ محمدعلی فشندی» که تشرفاتی به محضر امام زمان (عج) داشتند، و «حاج اسماعیل دولابی» از جمله چهره‌های برجسته‌ای هستند که به مجلس روضه حاج آقا اربابی رفت و آمد داشتند.
حاج علی اربابی فرزند میرزا اسماعیل که اکنون میراث دار این روضه ریشه‌دار و قدیمی است با اشاره به حضور بزرگانی از جمله «آیت‌الله وحید خراسانی» از مراجع عظام تقلید نقل می‌کند «یکی از افراد برجسته‌ای که به روضه مرحوم پدرم می‌آمدند، «علامه امینی» صاحب کتاب گران‌سنگ «الغدیر» است. این عالم برجسته به‌واسطه ارادت خاصی که به حضرت زهرا (س) داشتند، بارها به پدرم گفته بودند حاضرم ثواب نوشتن این چندین جلد کتاب را بدهم در برابر ثواب حضور در مجلس ذکر حضرت زهرا (س)»
شیخ حسین انصاریان استاد اخلاق و منبری مشهور نیز که سابقه دوستی دیرینه با مرحوم اربابی را دارد، به حضور شخصیت‌های دینی در این محفل روضه اشاره کرده و می‌گوید: «شیخ صدرالدین حائری» از علمای بزرگ شیراز از جمله افرادی بود که به این خانه رفت و آمد داشت.
حضور این چهره‌های برجسته علمی در مجلس روضه میرزا اسماعیل، این حسینیه را تبدیل کرده بود به کلاس انسان‌سازی. موضوعی که «مهدی امین فروغی» پژوهشگر ادبیات آئینی و عاشورا پژوه معاصر بر آن تأکید و چنین بیان کرده است: روضه‌ای که میرزا اسماعیل به صورت مستمر در طول سال برپا می‌کرد با حضور وعاظ برجسته و چهره‌های مختلف مبلغ دینی با بیان‌های مختلف، برای افرادی که به صورت مستمر در این جلسات شرکت می‌کردند در واقع یک دوره آشنایی با تاریخ اسلام بود.
این محفل روضه بیش از 80 سال است هر هفته صبح‌های دوشنبه در منزل شخصی میرزا اسماعیل اربابی برگزار می‌شود و به‌واسطه معنویت و صفای باطنی‌اش، منشأ اثرگذاری و تحول اخلاقی بسیاری بوده است. از جمله در خاطرات این پیر غلام اهل‌بیت آمده است: «در ایام محرم طبق معمول روضه‌ای که صبح‌ها داشتیم. یک روز دو جوان وارد با ظاهری متفاوت وارد شدند و به گریه‌های حاضران پوزخند می‌زدند. این رفتار تمسخرآمیز دو جوان برای من بسیار ناراحت‌کننده بود و با تلخی که در چشمانم بود، آنها را بدرقه کردم. صبح روز بعد با تعجب دیدم همان دو جوان با سر و وضع محزون وارد تکیه شدند و تا آخر روضه اشک ریختند. مجلس که تمام شد، سراغشان رفتم و پرسیدم: دیروزتان را دیدم و امروزتان را هم دیدم! داستان چه بود؟ دو جوان در جواب من منقلب شدند و گفتند: دیشب در خواب سیدالشهدا (ع) را زیارت کردیم. حضرت خطاب به برادر بزرگوارشان که نام عزاداران را ثبت می‌کردند فرمودند: این دو جوان امروز موقع بیرون رفتن از مجلس، دو سه استکان را که س راه بود برداشتند و به همین اندازه خدمت کردند، بنابراین نام آنها را در عزاداران بنویسید.»
خانه‌ای که میرزا اسماعیل تبدیل به حسینیه کرده بود به همت فرزندشان حاج علی اربابی و کمک بانیان خیر اکنون باشکوه‌تر از گذشته میزبان مجلس ذکر و روضه اهل‌بیت (ع) است. «حاج ماشاالله عابدی» تلاش‌های حاج علی را احیای میراث پدر خوانده و می‌گوید: این حسینیه شاید در مقایسه با حسینیه‌های قدیمی تهران سابقه کمتری داشته باشد، اما به‌واسطه معنویت خاصی که دارد، مورد توجه محبان و دوستداران اهل‌بیت (ع) است.
این مرثیه‌سرای پیشکسوت در بیان خصوصیات اخلاقی میرزا اسماعیل نقل می‌کند: «میرزا ارادت ویژه‌ای به سادات داشت و اگر روزی در مجلس روضه از سلاله سادات کسی حضور نداشت، میرزا می‌رفت و آن‌قدر جستجو می‌کرد تا بلاخره یکی از سادات را به مجلس بیاورد. این ارادت به سادات به گونه‌ای بود که بعد از وفاتشان پیکر ایشان توسط جمعی از سادات تجهیز و تغسیل شد.» روحش شاد.
______________________________________________________________________________________________
پی‌نوشت‌ها و منابع:
1- وسائل الشیعه، ج 10، ص 392
2- نگارخانه عالمان تشیع (وارثون)
3-برداشتی از مستند خانه‌های نورانی
