کرب و بلا: یکی از ابعاد حرکت تاریخی حضرت سیدالشهدا (ع) در سال 61 هجری؛ همراهی اهل بیت، زنان و کودکان خردسال با امام بود. مسئله‌ای که از ابتدای تصمیم امام حسین (ع) جهت خروج از مکه پیوسته از سوی اصحاب و خویشان امام مطرح بود و از سوی این افراد تلاش بسیاری شد تا امام را از همراه بردن زنان و کودکان متصرف کنند. اما سیدالشهدا (ع) بر این امر اصرار ورزیدند و حال سوالی که مطرح است اینکه با وجود اطلاع امام از انچه قرار بود رخ دهد، دلیل همراه کردن زنان و کودکان در آن موقعیت حساس چه بود؟
در پاسخ به این سوال می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد:
- از نزدیک از حال آنان آگاه باشد و تا آنجا که می‌تواند در حفظ و حراست آنان بکوشد تا گرفتار دست دشمن نشوند و خاندانش تحت نظارت مستقیم خودِ حضرت، از هرگونه خطری مصون باشند. از آنجایی که امام از باقی گذاردن زنان در مدینه نگران بود و چون مورد تعرض قرار گرفته بود، خانواده خود را به همراه برد تا از ناحیۀ آنان نگران نباشد.
- از طرف دیگر امام می‌خواست در این نهضت ماندگارِ تاریخ، خانواده‌اش نیز حضور داشته باشند و همه چیز را از نزدیک بنگرند و لمس کنند تا بتوانند این نهضت را ثبت کنند و به اطلاع دیگران برسانند و این حماسه توسط این عزیزان نقل شود و قیام از آفتِ تحریف مصون بماند.
- حضور زنان به همراه امام حسین (ع) در طول چند ماه بر همگان روشن ساخت که قیام امام جنبۀ اصلاحی و آگاهی و بیداری داشت. با توجه به اینکه قیام مسلحانه متکی بر برخوردهای نظامی است، لزومی نداشت امام خانوادۀ خود، آن هم دختران خردسال و فرزند شیرخواره را تا کربلا همراه ببرد، بلکه باید آنان را در جای امن و دور از صحنۀ برخوردهای نظامی نگه می‌داشت. امام به این وسیله می‌خواست اعلام نماید که هم من و هم خانواده‌ام در معرض تهدید قرار داریم.
- او می‌خواست امت اسلام بدانند رعب و ترس بر جامعۀ اسلامی حاکم است و این خود دعوتی عام برای تغییر اوضاع بود.
- رفتار امام در به همراه داشتن خانواده، تکلیف همۀ خانواده‌ها را در تاریخ بشری روشن ساخت که اگر دین، سنت و قرآن در معرض تهاجمِ همه‌جانبه قرار گیرند و حاکمیتی بخواهد به نام دین، اسلام و حکومت اسلامی، اصول و فروع دین و اخلاق را در جامعه به بازی بگیرد، همه باید قیام کنند و همراهی و حمایت نمایند و به تکلیف دینی، عقلی، انسانی، اجتماعی و سیاسی خود عمل کنند. همین همراهی آنان نشانۀ این است که امام در مکه با توجه به نامۀ «مسلم بن عقیل» مبنی بر بیعت کوفیان با ایشان، شرایط را برای بردن خاندانش مناسب‌تر از شرایط مکه می‌دانسته و شرایط سفر به کوفه را خطرناک نمی‌دانست. اما بعدها با تغییر شرایط کوفه و نیز با وجود همه سختی‌ها خاندان او این بحران را تبدیل به فرصت کردند.
تاریخ، آزمایشگاه حساس و شگفت‌آوری است. مردان و جوانان در حادثه حدوداً پنج ماهه قیام (از 28رجب سال 60 تا دهم محرم سال 61) امتحان سنگینی دادند و از عهده این امتحان به زیبایی برآمدند. زنان و دختران و خواهران امام نیز در جریان این نهضت قرار گرفتند تا شایستگی و وارستگی آنان هم معلوم شود و تاریخ آن را برای همیشه ثبت کند که زن و مرد و پیر و جوان علوی با شرافت و کرامت‌اند. همه شیرمرد و شیرزن هستند و برای حفظ دین خدا و اصلاح امت اسلامی همواره آماده فداکاری هستند. اگر در نهضت حسینی خانواده امام حضور نمی‌یافت و اسارت انجام نمی‌گرفت و آنان به کوفه و شام نمی‌رفتند، حقایق نیز گفته نمی‌شد. اگر چه اسیر شدن خاندان پیامبر جزء هدف امام نبود و نتیجه قهری جنگ بود، اما بدون تردید اسارت بازماندگان خاندان رسالت، گردش اجباری اسیران در کوفه، رفتن آنان با آن وضع دل‌خراش در مجلس عبیدالله، مسافرت‌شان به شام، گردش اجباری در خیابان‌ها و گذرگاه‌های عمومی، حضور آنان در مجلس یزید و اقامۀ مجلس یادبود شهیدان در شام، همه و همه در شناساندن ماهیت واقعی حکومت ضدّ اسلام یزید اثر عمیقی داشت.
تبلیغات دولت اموی و تهدیدات و تطمیعات آنان، حرکت امام حسین (ع) را نوعی فتنه‌افروزی و هرج و مرج در جامعه معرفی کرده و امام را سزاوار هرگونه عقاب و عذاب می‌دانستند. حضور زنان و دختران و اسارت آنان بسیاری از توطئه‌های علیه اسلام و قرآن و اهل‌بیت (ع) را خنثی ساخت و موجب بیداری و هوشیاری مردم و انعقاد نطفه‌های جنبش‌های مردمی بر علیه حکام جور گردید، تا جایی که شکل‌گیری و سپس قیام توّابین در کوفه را به برکت خطابه‌های حضرت زینب (س) می‌دانند که توانسته بود موجب آگاهی و بیداری مردم و افشاگری و محاکمه حکومت یزید شود.
خطبه‌های امام سجاد (ع) و زینب کبری (س) در شناساندن چهرۀ حقیقی بنی‌امیه، رسوایی حکومت یزید، رفع تهمت‌های حاکمیت نسبت به امام حسین(ع) و روشن کردن افکار عمومی خاندان پیامبر(ص) تأثیر شایان توجهی داشت.*
________________________________________________________________
* محمدزاده، مرضیه، بانوی آفتاب، قم: انتشارات دلیل ما، 1391 ش.
