کرب و بلا: در میان مقاتل و کتبی که به روایت‌گری واقعه عاشورا پرداخته‌اند، برخی کتب به عنوان یک اثر ماندگار تاریخی و نماینده تاریخ‌نگاری عصر خود شهره شده‌اند. مقاتلی که با مطالعه دقیق آنها و توجه به منابع و مآخذ دخیل در محتوای کتاب، مورد توجه پژوهشگران و مخاطبان عام نیز قرار کرفته‌اند.
کتاب «قمقام زخار و صمصام بتار» نوشته «فرهاد میرزا» فرزند «عباس میرزا» و نوه «فتحعلی شاه» قاجار، اثر ارزشمند تاریخی و از مقاتل معتبری است که مورد اعتنا و اعتماد علمای بزرگ واقع شده است. علاوه بر اینکه نگارش اثر دینی توسط یک چهره سیاسی عصر قاجار در نوع خود می‌تواند در جامعه اثرگذاری ویژه داشته باشد.
فرهاد میرزا آن‌چنان که خود در مقدمه کتاب آورده است از عنفوان جوانی در اندیشه نگارش کتابی خالی از حشو و زوائد پیرامون حضرت سیدالشهدا (ع) بوده و در خصوص انگیزه تألیف کتاب می‌نویسد: «این مسئله مسلم و محقق است که از سنه شصت‌ویک هجری تاکنون که سال به یک هزار و سیصد و سه کشیده، هریک از محدثین و مورخین فریقین، واردات بر آن امام غریب را از روز ولادت با سعادت تا هنگام شهادت، در مصنفات و مؤلفات خود به نحوی نگاشته‌اند که چون به تدقیق نظر در آن نگریسته شود، اختلاف بسیار در آن پدید آید و غالب روایات را با یکدیگر توفیق نتوان نمود ..... تا به آن درجه رسیده که از کثرت روات غیر معتمد و روایات غیر معتبر، اکنون صحیح از سقیم جز عالم خبیر باز نتواند دانست و نقد از زیف جز نافذ بصیر نتواند شناخت و این بنده را از عنفوان جوانی در خاطر فاتر بود اگر خدای مهربان مرگم را به تأخیر اندازد و مرا به آن آرزو برساند، کتابی خالی از حشو و زوائد در احوال خجسته آن حضرت به رشته تألیف درآورد ....»
وی همچنان در اندیشه نگارش این اثر بود اما به قول خودش تکاثر علایق و تواتر عوایق همه‌روزه مانع و دافع بود تا اینکه در سال 1292 فرهاد میرزا عازم سفر حج شد. هنگام بازگشت از حج که مصادف با اواسط ماه محرم سال 1293 بود، کاروان گرفتار طوفانی سهمگین و شدید شد. فرهاد میرزا که این حادثه را مشاهده می‌کند، متوسل به ائمه اطهار می‌شود و دوباره نذر می‌کند چنانچه از این بلا جان سالم به در برند و عمری باقی باشد، کار نگارش کتاب را به پایان برد.
فرهاد میرزا می‌گوید مقداری از تربت پاک امام شهید را داخل دریا ریختم و دریا آرام گرفت و درعافیت و سلامت به وطن بازگشتم. وی در سال 1303 موفق به نگارش مقتل امام حسین (ع) به نام قمقام زخار و صمصام بتار شد.
نویسنده در نگارش این اثر دینی- تاریخی از کتاب‌های متعدد فقهی، تاریخی، حدیثی و... شیعه به‌وفور بهره برده و منابع مهمی ازجمله نهج‌البلاغه و شروح آن، کامل الزیارات، امالی شیخ صدوق، امالی شیخ طوسی، إحقاق الحق، ارشاد، اصول کافی، تهذیب، وسائل الشیعه و همچنین از کتاب‌های صحاح اهل سنت و دیگر کتاب‌های معتبر تاریخی و لغوی آنان استفاده کرده است.
فرهاد میرزا با تلاش و جدیت بسیار در کسب علوم مختلف به ادیبی فاضل و مورخی کامل بدل شد که به همین واسطه در جای‌جای کتاب از امثله، اشعار و ضرب‌المثل‌های عربی و فارسی بهره برده است.
این مقتل یادگار عصر قاجار در قالب 640 صفحه و بیش از 16 سرفصل، عناوینی از جمله «چهل حدیث در فضیلت خامس آل عبا»، «آیات قرآنی که به شهادت امام حسین (ع) تأویل شده است»، «شهادت امام مجتبی و وقایع پس از آن»، «حرکت امام از مدینه به سوی مکه» «فضیلت زیارت امام حسین (ع)» و .... را شرح داده است.
