به گزارش کرب و بلا، ایرانیان از دیرباز، همزمان با شب چهارشنبه آخر سال، سوری را برپا کرده و به جشن و شادمانی می‌پردازند که در لفظ عوام این مناسبت آئینی، ایرانی ـ زرتشتی به نام «چهارشنبه سوری» خوانده می‌شود.
اینکه خاستگاه این آئین از چه زمانی است به درستی مشخص و معین نیست اما با توجه به اینکه در آئین زرتشت آتش نماد پاکی و پالایش از گناه است و به این منظور عبادتگاه ایشان را آتشکده‌ای شامل می‌شود و مشخصاً در شاهنامه فردوسی ما «گذر سیاوش از آتش» را داریم که آن هم به جهت مبرا بودن او از بهتانی بود که زنی به نام سودابه؛ همسر شاه هاماوران به او زده بود، در این آئین ایرانیان از قدیم‌الایام با برافروختن آتش، به شکل نمادین سعی در سوزاندن پلشتی و پلیدی تن و روح و جان خویش از گناه در آستانه سال نو دارند.
اما چند سالی است ظن و گمان‌هایی در مورد این آئین ایرانی بر سر زبان‌ها افتاده است و آن ارتباط «چهارشنبه سوری» با مختار ابوعبید ثقفی است که پس از واقعه عاشورا به خونخواهی امام حسین (ع) و یاران شهیدش در دشت کربلا، دست به قیام زد.
از آنجا که امسال شب میلاد امام حسین (ع) مصادف شده است با آئین چهارشنبه آخر سال بد ندیدیم نگاهی به ارتباط میان «چهارشنبه سوری» و آغاز قیام مختار بپردازیم و اینکه آیا می توان یکی از دلایل برگزاری این آئین را سرآغاز خونخواهی حسین بن علی (ع) دانست و یا خیر؟
قطعاً براساس اقوال تاریخی و البته به شکل واضح و تقریب به ذهن در جریان پخش مجموعه تلویزیونی «مختارنامه» همگی با روایتی مواجه شدیم که طی آن شب آغاز قیام مختار، به دستور وی بر بام‌های خانه کوفیان که به دعوت وی لبیک گفته بودند، هیمه های آتشی برافروخته می شود تا به این وسیله هم مختار از میزان آمادگی همراهان خود در جریان قیام مطلع شود و هم رعب و وحشتی در دل سران دارالاماره کوفه که آن زمان از سوی عبدالله بن زبیر؛ محمد بن مطیع ولایت آن را به عهده داشت بیفتد.
چنین روایتی موجب شده است که از آنجا که بخشی از سپاهیان مختار در قیام علیه قاتلان امام حسین (ع) در واقعه عاشورا را ایرانیان به سرپرستی کیسان ابوعمره (کیان ایرانی) تشکیل می دادند چنین تلقی شود که چون این واقعه براساس تاریخ هجری شمسی در آخرین چهارشنبه آخر سال روی داده است لذا ایرانیان محب اهل بیت (ع) این واقعه را بهانه ای برای برپایی سور و سات انتقامجویی از قاتلان امام حسین (ع) قلمداد نمایند و لذا رسمی شود که هر ساله با برپایی آتش براساس تفکر نیاکانی خود، این مناسبت را به جشن و شادمانی بپردازند.
این در حالیست که اساساً انتساب چنین مراسمی به واقعه قیام مختار امری غلط و نادرست است و این آئین سنتی ایرانی ریشه در باورهای ملی و عموماً پیشدادی ما دارد و ارتباط و یا شباهت تاریخی آن با جریان خونخواهی امام حسین (ع) کاملاً تصادفی است کمااینکه بسیاری از مراجع عظام تقلید نیز این مسئله را مطرود دانسته و حتی برخی اساس «چهارشنبه سوری» را خرافه‌ای بیش تلقی نکرده اند.
آیت‌الله محمدهادی یوسفی غروی؛ از اساتید تاریخ اسلام نیز ارتباط «چهارشنبه سوری» با قیام مختار را تنها یک احتمال ضعیف دانسته و گفت: عده‌ای به دنبال ایجاد چنین ارتباطی هستند، اما هیچ سند و مصدر معتبر یا حتی غیرمعتبر در این زمینه وجود ندارد. در متون تاریخی حتی یک متن مستند تاریخی که اعلام کند در فلان سال یا در فلان جا در شب چهارشنبه آتش روشن می‌کرده‌اند، وجود ندارد و در سالشمار‌های تاریخ هجری چنین چیزی نیست.
وی چنین ادامه داد: «چهارشنبه سوری» خرافی و دارای ریشه در جهالت‌های گذشتگان است و باید متعجب بود که با وجود پیشرفت علوم و دانش و تحول فرهنگ‌ها چگونه افرادی اقدام به انجام این کارهای غیرمنطقی و انحرافی می‌کنند و به خرافات و ترویج آن در جامعه دامن می‌زنند و سبب آسیب دیگران می‌شوند.
در هر حال براساس یک سند مشهور تاریخی اساساً در باور و نگرش اعراب، چهارشنبه روی نحسی بوده است و از آن به «یوم الارباع»(روز نحس) یاد می کنند و در نتیجه ایرانیان جشن و سرور در طول سال خود و ویژه این ایام را متوقف می ساختند و همه آن را موکول به چهارشنبه آخر سال می کردند تا جبرانی باشد بر تمامی جشن و سرورهایی که در طول سال و از ترس خشم اعراب اقدام به برگزاری آن نکرده بودند.
با این تفاصیل اما باید گفت که تقارن این شب یعنی شب میلاد امام حسین (ع) با یک آئین باستانی ایرانی یعنی «چهارشنبه سوری» ولو خرافی نیز باشد را نیز باید به فال نیک گرفت و شادی و بهجتی مضاعف در آستانه قدوم مبارک اباعبدالله الحسین (ع) به خرج داد.
