کرب و بلا: بسیاری از ابعاد شخصیت والا و بی‌نظیر حضرت عقیله بنی‌هاشم (س) چنانچه از روایات تاریخی به دست ما رسیده است، دائر بر تمامی ویژگی‌های آن بانو نبوده و نیست.
به کار بردن تعابیری از جمله « تالِی المعصوم»، « الفاضِلَهُ الرَّشیدَه»، «الکامِلَهُ العالِمَهِ العامِلَهُ»، در زیارت‌نامه‌های منتسب به ایشان و نیز توصیف کردن وجود مقدس زینب کبری (س) با عبارات « عالمه غیر معلَّمه» و «فهیمه غیر مفهَّمه» از لسان امام سجاد (ع)، همه و همه گواه بر شخصیت والا و البته ناشناخته این بانوی بزرگوار است.1
مدخل حضرت زینب (س) را در ویکی حسین بخوانید؛
«محمد حسین رجبی دوانی» کارشناس تاریخ اسلام معتقد است: عمده مطالبی که در خصوص آن وجود مقدس نقل شده، همراهی ایشان با حضرت سید الشهدا (ع) در قیام عاشورا است. به جرأت می‌توان گفت اگر حضرت زینب (س) و اقدامات کوبنده آن حضرت وجود نداشت، واقعه کربلا در حادثه روز عاشورا محو و دفن می‌شد و انعکاسی در سطح تاریخ پیدا نمی‌کرد. از این حیث حضرت زینب (س) نقشی بسیار مهم در ارتباط با سعادت و هدایت جامعه اسلامی ایفا فرموده است.
به گفته این پژوهشگر دینی، حضرت زینب (س) گذشته از این نقش آفرینی تاریخی، دارای ویزگی های منحصر به فردی از جمله علم، سلوک عرفانی و فصاحت ادبی است. بهره‌گیری حضرت از محضر رسول اکرم (ص) ،حضرت فاطمه زهرا (س) و پدر و برادران گرامیشان، ایشان را به درجه عظیمی از علم و معرفت رسانده بود. اما به سبب مخالفت حاکمیت‌ها با شیعیان و تلاش برای محو فضائل اهل بیت (ع) و نیز شرایط خاص دوران زندگی این بانوی بزرگوار، متأسفانه موقعیت برای بروز و ظهور این مقامات برجسته پدید نیامد.
با این وجود بهترین تعبیر را می‌توان در کلام مقدس امام سجاد (ع) خطاب به عمه بزرگوار خود مشاهده کرد که پس از خطبه کوبنده حضرت در شام، خطاب به ایشان می‌فرماید: «أنتِ بِحَمدِ اللّه‌ِ عالِمَهٌ غَیرُ مُعَلَّمَهٍ، فَهِمَهٌ غَیرُ مُفهَّمَهٍ» یعنی تو ای عمه جان بحمدالله دانشمندی هستی که معلم ندیده‌ای و فهمیده‌ای هستی که کسی تو را فهم نیاموخته است. یعنی آن وجود مقدس مانند معصومین (ع) و ائمه دارای علم و فهم الهی بوده است که نیاز به معلم نداشته است.2
پای رکاب ولایت
یکی دیگر از مسائلی که در خصوص زینب کبری (س) کمتر بدان پرداخته شده است، همراهی ایشان با امام زمان خود در ادوار مختلف زندگی شان است. شاید در خصوص همراهی حضرت زینب (س) با سیدالشهداء (ع) بسیار خوانده و شنیده‌ایم، اما این همراهی تنها منحصر به واقعه کربلانبود و در زمان امامان پیشین نیز، همراهی این بانوی بزرگوار، نمود برجسته‌ای داشت. چنانکه می‌دانیم علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) حدود چهار سال از پایان عمر خود را در کوفه گذرانید و این هم به دلیل جضور هواخواهان آن حضرت در کوفه و جنگ با معاویه و خوارج بود. کوفه از این‌جهت نزدیک‌تر و آماده‌تر از مدینه بود. زمانی که امیرالمؤمنین (ع) مرکز خلافت خود را از مدینه به کوفه منتقل کرد، زینب (س) نیز با همسرشان به کوفه آمد و در آنجا ساکن شدند. عبداله بن جعفر در جنگ صفین جزو لشکریان علی (ع) بود و فرماندهی گروهی از سربازان آن حضرت را به عهده داشت. در این مدت زینب کبری (س) در کوفه مجلس درسی برای زنان کوفه تشکیل داد و برای آنها قرآن را تفسیر می‌کرد.3
کودکی که روایت حدیث می‌کرد
زینب کبری (س) یکی از محدثان و راویان حدیث به شمار می‌آید و در سنین کودکی، در حالی که بیش از پنج یا شش سال از عمرشان نمی‌گذشت، خطبه مادرشان حضرت زهرا (س) را با آن مضامین بسیار بلند و عالی شنید و پس از آن برای دیگران نقل کرد.
ایشان به استناد منابع تاریخی از راویان حدیثی است که در زمان حیات رسول گرامی اسلام به دنیا آمد. در کتاب «مسترک الوسائل» این جنبه شخصیتی زینب کبری (س) چنین بیان شده است: « هِیَ عَقیلَهُ بَنی‌هاشِمٍ وَ قَدْ حازَتْ مِنَ الصِّفاتِ الْحَمیدَهِ مـا لَم یُحزْها بَعْدَ اُمِّها احَدٌ حَتی حَقَّ اَنْ یُقالَ هِیَ الصِدّیقَهُ الصُغْری ....»
به هر حال هرچه از وجود مقدس زینب کبری (س) گفته شود، تنها نمی از دریای عظمت آن وجود مجلله است و باید اعتراف کرد که آب دریا را اگر نتوان کشید، هم به قدر تشنگی باید چشید.
____________________________________________________________________
پی‌نوشت‌ها:
1- زیارتنامه حضرت زینب (س)
2- رجبی دوانی، خبرگزاری مهر، 30آذر99
3- جزایری، سیدنورالدین، خصائص زینبیه، ص 27
4- نمازی، علی، مستدرک سفینه البحار، ج4، ص313.
