کرب و بلا: از مهم‌ترین ابهامات در خصوص واقعه عاشورا و حضور خاندان سیدالشهدا (ع) در جریان حادثه کربلا، تعداد فرزندان حضرت، سن آنها و نحوه شهادت ایشان است. همین امر و اکتفا نمودن برخی از ناقلان و مرثیه‌سرایان به وجه حزن‌آمیز این رویداد و همچنین ورود افراد غیرمتخصص در بیان وقایع زمینه تحریفات فراوان را پدید آورده است.
اصل وجود طفل شیرخوار کربلا، اینکه حضرت علی‌اصغر (ع) همان جناب «عبدالله الرضیع» است یا اینکه آنها دو نفر بوده‌اند، سن دقیق این بزرگوار و چرایی به شهادت رسانیدن ایشان ازجمله صحنه‌های مبهم از ماجرای بزرگ و تاریخی عاشورا است.
علی‌اصغر (ع) یا عبدالله الرضیع؟
منابع تاریخی نام کودک امام حسین (ع) را متفاوت ذکر کرده‌اند، در برخی منابع از ایشان با نام «عبدالله» نام برده شده1 و در منابع دیگر از این طفل شیرخواره با نام «علی‌اصغر» یاد شده است2. برخی از منابع نیز دو کودک برای حضرت ذکر کرده‌اند به نام‌های عبدالله و علی‌اصغر.3 با این تفاوت که عبدالله را چندساله و علی‌اصغر را شیرخواره دانسته‌اند. احتمال بیشتر آن است که آنها دو نفر بوده‌اند که در کربلا به شهادت رسیده‌اند؛ اما گزارشگران با ایـن تـصور که یک نفر بوده‌اند، ویژگی‌های یکی را برای دیگری ذکر کرده‌اند.4
«ابن اعثم» نخستین مورخی است که از طفل شیرخوار با نام علی یاد کرده و از او با نام «علی فی الرضاع» تعبیر کرده است5 و اولین کسی که نام یکی از فرزندان امام حسین (ع) را افزون بر علی‌اکبر (ع)، امام سجاد (ع)، عبدالله و علی‌اصغر دانسته است، «طبری شیعی» از علمای قرن چهارم است. پس از وی «ابن خشاب» و «ابن شهرآشوب» نام این طفل را علی‌اصغر نگاشته‌اند و پس از آن این نام به منابع متأخرتر راه پیدا کرده است.
آنچه در خصوص علی‌اصغر (ع) جای تردید دارد
در خصوص زمان تولد این طفل شهید کربلا نیز اختلاف روایتی بسیاری وجود دارد؛ عده‌ای او را صغیر6 و بعضی مثل یعقوبی می‌گوید «قد ولد له فی تلک الساعه فاذن فی اذنه وجعل یحنکه؛ بچه در آن ساعت به دنیا آمد پس حضرت در گوش او اذان گفت و کام او را برداشت.» 7 بنا به نقل «ابن سعد» پسری سه‌ساله از حسین (ع) با تیر عقبه بن بِشر اسدی به شهادت رسید. بلعمی از مورخان قرن چهارم هجری او را یک‌ساله دانسته است.8
اما در برابر گزارش منابع کهن، در برخی مقاتل ازجمله مقتل «ابومخنف» آمده که کودک شیرخوار حسین (ع) در کربلا شش‌ماهه بوده است.9 این دیدگاه هرچند قطعیت ندارد، اما بیان متواتر در محافل و منابر به‌نوعی سبب شهرت روایت ولادت حضرت علی‌اصغر (ع) شش ماه قبل از محرم سال 61 یعنی ماه رجب شده است.
گذشته از تمام این تفاوت روایات و دیدگاه‌ها آنچه قطعیت دارد، وجود طفل شیرخواره در کربلا و شهادت مظلومانه ایشان در روز عاشورا بوده است. در زیارت ناحیه مقدسه نیز از عبدالله بن حسین (ع) به‌عنوان طفل شیرخواری که به تیر حرمله بن کاهل اسدی به شهادت رسید؛ با این عبارات یاد شده است: «السّلام على عبداللَّه بن الحسین الطّفل الرّضیع، المرمیّ الصّریع، المتشحّط دماً، المصعّد دمه فی السّماء، المذبوح بالسّهم فی حجر أبیه، لعن اللَّه رامیه حرمله بن کاهل الأسدیّ وذویه.»10 و مجلسی مینویسد: «فَبَینَمَا هُوَ یُخَاطِبُهُم»؛ یعنی نگذاشتند حرف این پدر تمام شود؛ «إذ رَماهُ حَرمَلَهُ بنُ کَاهِلِ الأسَدِیّ بِسَهمٍ لَهُ ثَلَاثُ شُعَبٍ فَذُبِحَ الطِّفلُ مِنَ الأُذُنِ إلَی الأُذُنِ...»11
-----------------------------------------------------------------------------
پی‌نوشت‌ها:
1- ابن اثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، ج3، ص181. /// شیخ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ج2، ص125.
2- ابن اعثم کوفی، احمد، الفتوح، ص97./ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج45، ص331.
3- طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص181.
4- نک: محمدی ری شهری، 1392: 7/ 33.
5- ابن اعثم کوفی، احمد، الفتوح، ج5، ص115.
6- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبین، ص94.
7- یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج2، ص245.
8- الطبقات الکبری، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، 1405 ه ق.، ج5، ص101.
9- ابومخنف، لوط بن یحیی، مقتل الحسین علیه‌السلام، ج1، ص129.
10- بحارالانوار، جلد 98، صفحه 270
11- الکامل، ج4، ص76
