کرب و بلا؛ ائمه معصومین (ع) بی‌شباهت به یکدیگر نبوده‌اند، حتی برخی از این ذوات مقدسه در ویژگی‌هایی شخصیتی و اجتماعی به انبیاء الهی مشابهت داشتند. ازجمله وجود مقدس جوادالائمه (ع) است که دارای وجوه تشابه متعددی با انبیاء الهی، اجداد طاهرین و فرزندان بعد از خود هستند.

امام رضا (ع) بعد از متولد شدن فرزندشان امام جواد (ع) به اصحاب خود فرمودند: «خداوند به من فرزندی عنایت فرموده که شبیه به موسی بن عمران (ع) است، یعنی او شکافنده دریاهاست و مانند عیسی بن مریم است که مادرش مقدس و منزهِ و طاهره و مطهره آفریده شده بود.¹

آغاز امامت در سنین کودکی و نحوه ارتباط ایشان با شیعیان و پیروان خود که عمدتاً از طریق وکلای ایشان صورت می‌گرفت؛ مهم‌ترین وجه تشابه ابن الرضا (ع) با نواده بزرگوارشان امام مهدی (عج) است.²

امام جواد (ع) و تعبیر «شَبِیهَ صَاحِبِ فُطْرُسَ»

موضوع مشابهت امام جواد (ع) با جد بزرگوارشان حضرت سیدالشهدا (ع) از وجوه مختلف قابل‌توجه است. ازجمله می‌توان به تشنه‌کام بودن هر دو امام بزرگوار در زمان شهادت، هلهله و شادی اطرافیان پس از شهادت، باقی ماندن پیکر مبارکشان زیر آفتاب تا سه روز بعد از شهادت اشاره کرد. اما تعبیری که بنا بر اقوال مختلف در خصوص امام نهم شیعیان به کار رفته است؛ عبارت « شَبِیهَ صَاحِبِ فُطْرُسَ» است.

نقل است که روزی «محمد بن سنان» از صحابی نزدیک امام رضا، امام جواد و امام هادی (ع) به محضر مبارک امام هشتم مشرف شدم و به حضرت از درد چشمانم و کم شدن نور بینایی‌ام شکایت کردم. امام رضا (ع) نامه‌ای به فرزند گرامی‌شان به این مضمون نوشتند: ای جوادم! محمد بن سنان مشکل بینایی دارد، تو از خداوند بخواه تا سلامتی چشمانش را به دست آورد.

حضرت این نامه را به خادم دادند و فرمودند: به همراه محمد نزد فرزندم جواد (ع) برو. در آن زمان امام جواد (ع) طفل خردسالی بود و کمتر از سه سال سن داشت. پس خادم آن کاغذ را مقابل حضرت گشود. ایشان به نامه پدر نظر می‌کرد، سپس سر خود را به جانب آسمان کرد و دعا کرد. ناگهان دردی که در چشم من بود برطرف شد و چنان چشمم روشن و بینا شد که چشم احدی مانند او نبود، پس به حضرت جواد (ع) عرض کردم: «جَعَلَکَ الله شَیْخاً عَلَى هَذِهِ الْأُمَّهِ کَمَا جَعَلَ عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ شَیْخاً عَلَى بَنِی إِسْرَائِیلَ قَالَ ثُمَّ قُلْتُ لَهُ یَا شَبِیهَ صَاحِبِ فُطْرُسَ».خداوند تو را شیخ این امت قرار دهد، همچنان که عیسی بن مریم را شیخ بنی‌اسرائیل قرار داد. سپس به آن حضرت گفتم: «ای شبیه صاحب فطرس!»

مدّتی از این واقعه گذشت، روزی خادم حضرت امام رضا(ع) نزد محمد‌بن‌سنان آمد و گفت: «منظور از صاحب فطرس چه کسی بود؟ محمد در پاسخ به واقعه رحمت خداوند بر «فطرس» یکی از فرشتگان الهی اشاره کرد که به‌واسطه اشتباهی بال‌هایش بریده و از درگاه الهی رانده شده بود و به‌واسطه توسل به پر قنداقه سیدالشهدا (ع) مورد رحمت الهی قرار گرفت و نجات یافت.³

---------------------------------------------

^{پی‌نوشت‌ها:}

^{1- اثبات الوصیه، ص 178٫}

^{2- حجت‌الاسلام «جواد نصرالله پور»، عضو هیئت‌مدیره مجمع راهبردی اندیشه مهدویت}

^{3- رجال الکشی: 582}