به گزارش کرب و بلا، در مسیر حرکت کاروان اسرای دشت کربلا از کوفه به شام، این کاروان که ملازمانی داشته است را سرهای شهدای کربلا بعضاً بر سر نیزه ها همراهی می کردند.

منزلگاه، توقفگاه و مکان هایی در طول این مسیر بر سر راه کاروان اسرا وجود داشته است که یکی از آنها، مکانی است که هم اکنون مسجدی تحت عنوان حنانه در آن بنا شده است.

مسجد حنانه در فاصله نزدیک به 3 کیلومتری مرقد مطهر امام علی (ع) و در شمال شهر نجف واقع شده بود که البته امروزه با گسترش بافت شهری جزئی از این شهر محسوب می شود.

اما آنچه که به این مسجد ارزش و اعتبار تاریخی بخشیده است، وقوع دو رویداد مشابه در دو مقطع تاریخی و به فاصله تقریباً 20 سال از یکدیگر بوده است؛ یکی سال 40 هجری و پس از شهادت امام علی (ع) بوده است که در جریان تشییع شباانه پیکر مطهر آن حضرت از کوفه به نجف، در این مکان که آن زمان تنها ستون و دیواری موجود بوده، از حزن و اندوه خم شده است و ظاهراً ناله ای تیز از آن به آسمان برخاسته است.(الامالی، شیخ طوسی، 1414ق، ص682).

نقل تاریخی است که زمانی از امام صادق (ع) پرسیده می‌شود که این ستون که در راه نجف قرار دارد، چیست؟ و ایشان پاسخ می‌دهند: «هنگامی که جنازه امیرالمؤمنین (ع) را از این‌جا عبور می‌دادند، این ستون از اندوه درگذشت حضرتش خم شد، چنان‌که تخت ابرهه هنگام ورود عبدالمطلب بر او خم شد.» (بحارالأنوار، علامه مجلسی، 1403ق، ج97، ص455).

اما بعدها در این مکان که در نزدیکی مرقد کمیل بن زیاد از یاران امام علی (ع)، مسجدی ساخته می شود که نام آن را حنانه می گذارند و روایت دوم تاریخی در باب این مسجد در زمان حمل سرهای کربلا رخ می‌دهد؛ جایی که درنگی در آن صورت می گیرد و مدتی سر مقدس امام حسین (ع) را در این مکان روی زمین می‌گذارند و البته امام صادق (ع) به این واقعه تاریخی نیز اشاره داشته و فرمودند: «این مکان، یکی از 3 مکانی است که در مسیر حمل اسرا و سرهای شهدای کربلا، کاروان ایستاده و نماز گزاردند و به این دلیل سر مبارک امام حسین (ع) نیز برای مدتی در این موضع قرار گرفت.» (الامالی، 1414ق، ص682؛ بحار الأنوار، 1403ق، ج97، ص 454) و البته روایتی دیگر نیز وجود دارد که گویا در این زمان صدایی شبیه به ناله بچه شتری که مادرش را گم کرده باشد از این ستون بلند شده است.

به هر روی دلیل نامگذاری این مسجد به نام حنانه به خاطر این ستون بوده است که در لغت عرب یکی از معانی آن به فارسی، مویه‌گر و نالان است.