به گزارش پایگاه تخصصی امام حسین علیه‌السلام کرب‌وبلا؛ متن زیر یادداشتی از حجت الاسلام پارسانیا در مورد روش شناسی مطالعات اربعین است که در ادامه می‌خوانید؛
از پدیده پیاده روی اربعین می‌توان به روش شناسی مطالعات اربعین و لزوم تکثر روش شناسی از واقعه اربعین به خاطر گستردگی آن رسید. این روش شناسی مطالعات اربعین باید در مورد مناسک دینی هم به کار برود که این مربوط به جامعه شناسی دینی است و تا کنون مورد غفلت واقع شده است.
زیارت اربعین را می‌توانیم به عنوان یک امر تکوینی که در قلمرو تکوین مراد خداوند قرار می‌گیرد بررسی کنیم که این بعد مربوط به بعد الهی و عرفانی اربعین است و در قلمرو رفتار فردی نیست.
این پدیده را می‌توان با چند روش بررسی کرد؛
1. اول اینکه زیارت اربعین را به عنوان یک امر تکوینی که در قلمرو تکوین مراد خداوند قرار می‌گیرد بررسی کنیم که این بعد مربوط به بعد الهی و عرفانی اربعین است و در قلمرو رفتار فردی نیست. این روش همان چیزی است که به گفته ملاصدرا جغرافیای ملک با ملکوت در هم تنیده شده است. انسان کافر خود آتش متحرک است ولی انسان مومن بهشت متحرک و این همان چیزی است که پیامبر می‌گوید من از فاطمه بوی بهشت استشمام می‌کنم.
اربعین فعل انسانی است این حوزه مربوط به عمل انسان‌هاست و این یک پدیده و مطالعه تاریخی و میدانی است.
2. ساحت دیگر در بررسی اربعین و مناسک دینی این است که از این جهت مورد توجه قرار می‌گیرند که این مراسم فعل انسانی است و انسان به عنوان یک کنش گر مطرح است. البته خود این ساحت دارای یک دوگانگی است که اولین آن به لحاظ تجویزی به موضوع اربعین می‌پردازد و این مسائل مطرح می‌شود که آیا فردی که این کار را انجام می‌دهد کار خوبی انجام داده یا خیر؟ کار واجبی انجام داده یا مستحب یا مباح؟ در واقع این ساحت شریعتی مناسک اربعین است. در این بعد در واقع ما اربعین را به لحاظ دینی می‌شناسیم نه به لحاظ واقعیت وجودی آن و روش این ساحت رجوع به روایات است.
3. از لحاظ اینکه اربعین فعل انسانی است این حوزه مربوط به عمل انسان‌هاست و این یک پدیده و مطالعه تاریخی و میدانی است. در این روش به یک مطالعه پدیده زمانی و مکانی می‌پردازیم که چه کسانی مخالف آمدن مردم بودند و چه کسانی موافق. وقتی با آمدن آن‌ها مخالفت شد کنش گران چه کردند؟ آیا از رفتن منصرف شدند و یا به تهدیدها توجهی نکردند؟ و اگر به زیارت رفتند توسط تهدیدکنندگان چه برخوردی با آن‌ها شد؟
احکام در این حوزه‌ها را نباید با هم خلط کرد یعنی که اگر در مقطعی تاریخی کنش گران به این تجویز عمل کردند و در دوره‌ای دیگر عمل نکردند نباید آن را به شریعت نسبت داد و این همان خطری است که در مطالعه مناسک دینی ممکن است رخ بدهد و رخ هم داده است.
