گاهی در دیوان بعضی از شاعران در یک وزن و با یک قافیه و ردیف و حتی با یک و حال هوای مضامین، دو شعر دیده میشود. به عبارت دیگر دو شعر که به استقبال یکدیگر سروده شده ولی نه از دو شاعر بلکه از یک شاعر.
این کار شاید دلایل مختلفی داشته باشد؛ اگر بخواهیم حدس بزنیم میتوان گفت؛ شاید شاعر نمیخواهد شعرش طولانی به نظر برسد و مایل نیست اثرش از غزل به قصیده تبدیل شود (یا خود اثر از نظر محتوا و شاکله قابلیت قصیده شدن ندارد) لذا آن را به جای یک قصیده، دو غزل میکند. شاید هم آن قدر تعدد سرودههایش زیاد است و آنها را در سالهای مختلف گفته که حضور ذهن ندارد که در همان وزن و با همان قافیه و ردیف، پیشتر شعری سروده است یا... .
بهترین مصداق چنین اتفاقی، جناب «صائب تبریزی» است که در دیوان شش جلدی او این امر به خوبی مشاهده میشود (زیرا اشعار بر اساس وزن عروضی و بعد به ترتیب حروف قوافی چیده شدهاند). نمونه دیگر از این دست را در همین نوشته خواهید خواند.
«سایت کربوبلا» در ایام و لیالی منسوب به حج، دو شعر از کتاب «یاد نادعلی» را برای مخاطبانش برگزیده که تقدیم حضور میشود.
«نادعلی کربلایی» از شاعران و ذاکران اهلبیت علیهمالسلام بود که البته او را بیشتر ذاکر میشناختند تا شاعر؛ حال آنکه در این مقوله، 14 اثر از وی منتشر شده بود. او متولد سال 1301 و متوفی 1382 است. در باب مداحی، پرورش شاگرد هم داشته است و در حال حاضر شاگردانی از وی در جامعه مداح، مشغول ستایشگری خاندان عصمت و طهارتند.
جواد هاشمی متخلص به «تربت» با مراجعه به این 14 جلد، کتابی تحت عنوان «یاد نادعلی» تنظیم کرد که شامل زندگینامه، خاطرات و گزیده اشعار ایشان است. پایان این کتاب به برخی عکسها از وی و دوستانش و نیز عکس سنگ مزار شاعر در بهشت زهرا سلام الله علیها مزین است. این مجموعه را «انتشارات آرام دل» در سال 1392 در قطع رقعی و شمارگان 3000 نسخه راهی بازار کرد.
دو شعر «سفر حج» و «رضای خدا» که دو غزل هماهنگند یعنی در وزن و ردیف و قافیه با هم تطابق دارند، از این کتاب انتخاب شده است. گفتنی است که گریز به کربلا در غزل دوم مشهود است.
اینک متن دو شعر:
سفر حج
هر بندهای که روی به سوی خدا کند[1]
او را خدای جل جلاله رضا کند
خوشبخت آن کسی که به دربار بینیاز
بهر نیاز خویش دل شب دعا کند
فیض عظیم از آن کسی کاو به صدق دل
عزم سفر به جانب بیت خدا کند
با قلب پاک و سینه سوزان و اشک چشم
روی نیاز بر حرم مصطفی کند
بعد از سلام در حرم حضرت رسول
پرسش ز قبر فاطمه خیر النسا کند
وآن گاه در بقیع، برِ قبرِ چار امام
ریزد سرشک و ناله واغربتا کند
احرام چون به تن بنماید برای حج
یاد از شهید بیکفن کربلا کند
در وقت طوف کعبه در آن ازدحام خلق
یاد از قیام عرصه روز جزا کند
هنگام ذبح کردن قربانی منا
یاد از منای خامس آل عبا کند
هر جا دلش شکسته و اشکش روانه شد
هستم امیدوار که یادی ز ما کند
در زیر ناودان طلا از صمیم قلب
از بهر «کربلایی» و یاران، دعا کند
رضای خدا
خوشبخت آن کسی که خدا را رضا کند[2]
کاری اگر کند به رضای خدا کند
روزی هزار درد، مداوا شود ز حق
یک دلشکسته گر به درستی دعا کند
دست نیاز هیچ مبر پیش دیگران
بِه آن که آدمی به دل شب، دعا کند
رزق از خدا بخواه که رزاق مهربان
ضامن بود که روزی ما را عطا کند
گرگی اگر به خرقه چوپان شود نهان
نابود گلهای است که میل چرا کند
بر بیدفاع، ظلم مکن؛ از خدا بترس
زیرا ز بیدفاع، حمایت خدا کند
زخم زبان مزن که ز شمشیر روزگار
زخمی خوری که کس نتواند دوا کند
خواهد اگر سعادت دارین، آدمی
باید که بر ولی خدا اقتدا کند
یوم الجزا شفاعت زهراست شاملش
بهر حسین هر که عزایی به پا کند
آرام «کربلایی» از این پند درگذر
مداح به که گفتوگو از کربلا کند
برای مشاهده مجموعه اشعار نادعلی کربلایی در سایت کربوبلا اینجا و مجموعه اشعار صائب تبریزی اینجا را کلیک کنید. همچنین میتوانید برای مشاهده بیش از 6500 شعر عاشورایی از بیش از 1100 شاعر به بخش اشعار سایت کربوبلا مراجعه کنید.
[1]. کاروان عشق، ص 5 ـ 154.
[2]. کاروان عشق، ص 8 ـ 46 (تلفیق سه غزل).