به گزارش کرب‌و‌بلا، نشست علمی «تغییرات مناسک نذر و ظهور نذر فرهنگی» با حضور دکتر «کاترین اسپلمن» دکترای جامعه‌شناسی از دانشگاه «برک بک» لندن در گردهمایی مجمع دوستداران امام حسین علیه‌السلام کانون فرهنگی زیتون برگزار شد و در آن دکتر اسپلمن جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در خصوص چیستی و امکان نذر فرهنگی با توجه به مطالعات آکادمیک خود و تجربه جهانی سخن گفت.
بر اساس این گزارش، در ابتدا سوده منصوری، پژوهشگر اجتماعی به عنوان مسئول نشست در خصوص ایده نذر فرهنگی و دلیل پرداختن به آن در موسسه زیتون توضیحاتی ارائه داد و گفت: تغییر شکل در نذورات و حرکت آن‌ها به سمت فرهنگی شدن می‌تواند به ارتقای سطح جامعه مدنی، تقویت آن و افزایش میزان فعالیت‌های فرهنگی در جامعه یاری رساند.
وی ادامه داد: بسیاری از افراد هستند که قصد صرف مال خود در حوزه فرهنگ را دارند و مناسک نذر را نیز در زندگی روزمره خود تعریف کرده‌اند و به وسیله آن رابطه خود را با پروردگارشان مستحکم می‌کنند، این دسته از افراد می‌توانند مال خود را نذر فعالیت‌های فرهنگی مانند چاپ کتاب، برگزاری دوره آموزشی، انجام پژوهش و... کنند. از سوی دیگر، گروهی نیز هستند که تمکن مالی برای نذر را ندارند، اما این مناسک دینی را می‌پسندند، بسیاری از این افراد نیز تخصص‌هایی در زمینه‌های مختلف دارند. این افراد می‌توانند زمان خود و تخصص خود را نذر کنند. به عنوان مثال افرادی که می‌توانند به تدریس در دوره‌های آموزشی مشغول باشند، پژوهشگر حاذقی در زمینه‌های مختلف باشند و از این توانایی‌های خود در مسیر نذر استفاده نمایند.
منصوری افزود: موسسه زیتون به دنبال چنین ایده‌ای به سمت سامان‌دهی نذر فرهنگی و هدایت افراد مشمول این موضوع به سمت اجرای نذورات فرهنگی حرکت کرد. اما آن‌چه در این نشست به دنبال آن هستیم، امکان‌سنجی این موضوع و نگاه به نمونه‌های موفق در این زمینه است. آیا این امکان در جامعه ایران وجود دارد که نذر از شکل ملموس مادی به سمت فرهنگی و غیرمادی حرکت کند؟
به نظر می‌رسد ایرانیان خارج از کشور فرهنگ خود را با زندگی مدرن پیوند زده‌اند و بنابر بستر اجتماعی جدیدی که تجربه می‌کنند سنت‌های خود را بازتعریف نموده‌اند.
در ادامه این نشست دکتر اسپلمن به بررسی‌های آکادمیک خود در زمینه نذر در ایران و در میان ایرانیان خارج از کشور اشاره کرد و بیان نمود: در مطالعه‌ای که حدود بیست سال پیش بر روی ایرانیان مقیم لندن آغاز کردم و تا کنون نیز بررسی ابعاد فرهنگی زندگی آنان ادامه دارد، متوجه تغییراتی در عرف ایرانی شده‌ام.
وی افزود: نسل دوم و سوم مهاجرین به انگلستان همچنان به سنت‌های ایرانی مانند مراسم خواستگاری، مراسم عروسی و عزا و همچنین مناسک دینی مانند عزاداری برای حسین‌بن‌علی (ع) و علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) یا سفره‌های نذری پایبند هستند، اما در شکل اجرای آن‌ها تغییراتی ایجاد نموده‌اند.
این استاد جامعه‌شناسی افزود: به نظر می‌رسد ایرانیان خارج از کشور فرهنگ خود را با زندگی مدرن پیوند زده‌اند و بنابر بستر اجتماعی جدیدی که تجربه می‌کنند سنت‌های خود را بازتعریف نموده‌اند.
وی با اشاره به تغییراتی که در شکل اجرایی برخی سنت‌ها یا مناسک روی داده است، افزود: از جمله تغییراتی که به وجود آمده است در زمینه نذورات است. شکل برگزاری سفره‌های نذری همراه با دعا که بسیار رواج داشته است به شکل نذورات فرهنگی در قالب بسته‌های فرهنگی تبدیل شده است.
اسپلمن با استقبال از ایده نذر فرهنگی که مجموعه زیتون در صدد اجرایی کردن آن است، بیان کرد: این طرح می‌تواند به خوبی در ایران پیاده شود و نسل جوان ایرانی نذورات را در جهت تقویت جامعه مدنی و فعالیت فرهنگی هدایت کند. این مسیر یک فعالیت فرهنگی است و به نیروی انسانی از بدنه جامعه نیاز دارد، چرا که این نوع از اقدامات باید حرکت از پایین به بالا باشد و نه از سوی دولت یا منابع قدرت.
وی در پایان با تاکید بر آینده روشن چنین فعالیت‌هایی، بیان کرد: بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی می‌توانند از این طریق به صورت خودگردان اداره شوند که این نوع اقدامات، همراهی نهادهای مدنی را نیز می‌طلبد.
