افکار سنجی ها نشان می دهند در همه جوامع، داشتن اعتقادات مذهبی می تواند پشتیبان قدرتمندی در انگیزش مردم به اقدام به کارهای نیکوکارانه و از آن جمله اهدای خون باشد. از طرف دیگر امروزه اهدای خون داوطلبانه بدون چشمداشت مادی و صرفاً با انگیزه های معنوی و انسان دوستانه به عنوان مطمئن ترین راه برای دستیابی به ذخایر خون سالم مورد نیاز مراکز درمانی شناخته شده است. بر همین اساس سازمان انتقال خون ایران با توجه به نهادینه بودن اعتقادات مذهبی در جامعه ایرانی، از ابتدا سعی داشته است از این ابزار برای بالا بردن ظرفیت ذخایر خون مورد نیاز بیماران نیازمند به خون در کشور حسن استفاده نماید.
در این حوزه علاوه بر اطلاع رسانی عمومی و تأکید مداوم بر جایگاه منحصر به فرد اهدای خون به عنوان یک عمل انسان دوستانه و خداپسندانه در جامعه، برنامه ریزی برای مراجعه به تجمعات مذهبی معمول مانند آیین نماز جمعه و لیالی قدر نیز یکی دیگر از فعالیت های سازمان در بهره گیری شایسته از این ظرفیت ها بوده است. این ظرفیت بالقوه ای است که جوامع مذهبی عموماً و کشورهای اسلامی خصوصاً می توانند از آن برای ترویج فرهنگ اهدای خون در جامعه و افزایش ذخایر خون مورد نیاز استفاده نمایند. در این میان ظرفیت آیین های عزاداری ماه محرم و ایام تاسوعا و عاشورای حسینی در جوامع شیعی مذهب، پتانسیل بالقوه دیگری است که شاید نظیر آن را در هیچ جای دیگری نتوان سراغ گرفت. تجمع بی نظیر مردمی، به اوج رسیدن برانگیختگی معنوی در کنار قلیان زنده شده روحیه ایثار و از خود گذشتگی در این ایام ویژگی های منحصر به فردی است که سازمان انتقال خون ایران برای آن برنامه ریزی های مدونی انجام داده است. علاوه بر این بسیاری از عزادارانی که در ایام محرم اقدام به اهدای خون می کنند، تمایل زیادی دارند تا اهدای خون خود را در محرم سال های بعد نیز تکرار نمایند، و این تمایل برای استمرار اهدای خون در سال های آتی در مجموع باعث افزایش میزان اهدای خون مستمر در میان این گروه از اهداکنندگان می شود.
برنامه های سازمان انتقال خون ایران در ایام محرم
تجربه سازمان انتقال خون ایران نشان می دهد با وجود آن که ایام محرم می تواند یک فرصت منحصر به فرد برای افزایش ذخایر خون مورد نیاز بیماران محسوب شود اما همزمان برنامه ریزی مدیریت ذخایر خون را عموماً با سه چالش عمده روبرو می سازد؛
- اول: ازدحام چشمگیر داوطلبین در یک مقطع زمانی کوتاه به ویژه تمرکز در روزهای نهم و دهم محرم و اشکال در ارایه خدمات درخور به داوطلبین
- دوم: روبرو شدن با افزایش سطح ذخایر خون بیش از اندازه مورد نیاز و خطر تاریخ منقضی شدن محصولات
- سوم: احتمال کاهش تعداد مراجعه کنندگان و بالطبع، ذخایر خون در روزها و هفته های بعد از محرم
سازمان انتقال خون ایران در سال های اخیر برای حل این مشکل به موازات تجهیز تیم های سیاری و افزایش ساعات فعالیت مراکز اهدای خون، برای پاسخ گویی مناسب تر به سیل استقبال مردمی، ارتقای کیفیت خدمات و ارتقای سطح رضایتمندی اهداکنندگان، در این ایام به طرح نوبت دهی به داوطلبین در ادارات کل انتقال خون کشور، به ویژه در استان هایی که با ازدحام بیشتری از داوطلبین روبرو بوده اند، اقدام نموده است.
بدین ترتیب مطابق برنامه، در روزها و ساعت های پر ازدحام یکی از کارشناسان ذیصلاح هر مرکز با ارایه بروشورهای آموزشی به مراجعه کنندگان، ضمن تشریح سه چالش پیش گفته، به آن ها توصیه می کند اهدای خون خود را به زمان مناسب دیگری در آینده موکول کنند و در صورت تمایل نسبت به دریافت نوبت اهدای خون برای روزها و هفته های بعد اقدام نمایند.
