واقعه کربلا اصلی ترین عامل تحول تاریخ سیاسی اسلام است، بنابراین بررسی منابع موجود، اعم از منابع منتسب به اهل سنت، شیعه، نگاشته های تاریخی پراکنده و مقاتل در دسترس از اهمیت والایی برخوردار است. رابطه اجتناب ناپذیر بین مطالب مقاتل و پژوهش در زمینه تاریخ عاشورا نیازمند شناخت کلی و میزان اعتبار آنها است.

در کوفه به گواه تاریخ بیش از 4000 نفر با مسلم بیعت کردند. اما از نکات مهم این است که چه کسانی با او بیعت کردند. از سران قبایل مهم و پرجمعیت کوفه آیا کسی با ایشان بیعت کرد؟ در ادامه به بررسی این موضوع در تاریخ می پردازیم.

امام حسین (ع) پس از رسیدن به مکه در آنجا دست به فعالیت‌هایی زدند، در طول مدت اقامتشان اقداماتی در راستا هدف خود انجام دادند که به برسسی آنها می پردازیم.

شهر کوفه از قبایل مختلفی شکل گرفته است. این قبایل و به خصوص رؤسای آن‌ها نقش بسیار مهمی در تعداد لشکریان کوفه، دو دستگی، تغییر حاکمان کوفه و... داشته‌اند.

کوفه شهری است که در خلال فتح ایران در سال 17 قمری بنا نهاده شد. سعدبن ابی وقاص کسی بود که کوفه را بنا نهاد و در ابتدا محلی برای جمع آوری و زندگی سپاهیان بود اما رفته رفته با ادامه فتوحات به شهر تبدیل گشت.

انجیل کتاب حضرت عیسی (ع) است که در طی زمان، متن آن تحریف شده و بسیاری از مطالب در آن تغییر کرده است. طبق روایات شیعه، حضرت عیسی بارها بشارت آمدن رسول خدا (ع) را داده بود. ولی امروزه اثری از آمدن رسول خدا (ص) در انجیل نمی‌بینیم.

همچنین طبق روایات، متوجه می‌شویم مطالبی راجع به شهادت امام حسین (ع) در انجیل وجود داشته که پس از تحریف حذف شده است.

امام حسین (ع)، یکی از بهترین اسوه رفتاری و دینی برای شیعیان بودند. ایشان همواره قدردانی خود را نسبت به اصحاب و دوستان خویش ابراز می‌کردند. همچنین در زمینه کثرت دعا و نیایش پروردگار، در بین مردم شناخته شده بودند و زهد و تقوای ایشان زبان‌زد خاص و عام بود.

امام حسین (ع) نامه‌ای برای بزرگان و اشراف بصره نوشتند و آن را همراه سلیمان روانه بصره کردند. بزرگان و اشراف بصره عکس‌العمل‌های متفاوتی به نامۀ حضرت داشتند که به بررسی هرکدام به‌صورت جداگانه پرداخته‌ایم.

قضاوت دربارۀ شخصیت و فضایل ایمانی و اخلاقی محمد بن حنفیه -با توجه به تحریفاتی که در طول تاریخ دربارۀ شخصیت او صورت گرفته- جدا سخت است؛ اما با کنکاش و جست‌وجو از لابه‌لای شواهد و قرائن پراکنده در منابع تاریخی می‌توان گوشه‌هایی از ابعاد تاریخ زندگی او را بازکاوی کرد. از جمله چیزهایی که درباره این فرزند امام علی (ع) به‌صورت خلاصه می‌توان گفت، این است که وی انسانی بسیار وارسته و مورد عنایت و علاقه امیرالمومنین و حسنین (ع) بود.