عبدالله بن عباس شاخص‌ترین چهره خاندان عباس بن عبدالمطلب و یکی از نخبگان صحابه است. ‌با وجود اخبار فراوانی که در فضل و دانش این چهره مشهور بازتاب یافته اما بخش‌هایی از زندگی او همچنان با ابهاماتی روبروست. ‌مهم‌ترینِ این ابهام‌ها عدم همراهی او با امام حسین (ع) در واقعه کربلاست. ‌برخی منابع از معذور یا مأذون بودن او سخن گفته‌اند که درست به‌ نظر نمی‌رسد. ‌در این پژوهش از دیدگاهی دیگر، ‌اندیشه و تفکر عبدالله بن ‌عباس نسبت به برنامه امام حسین (ع) در آستانه واقعه کربلا بررسی و تحلیل شده است. 

پس از پیامبر اکرم (ص)، وظایف ایشان برعهده امامان بزرگوار است و آن بزرگواران همان مسئولیتی که رسول خدا (ص) در احیاء جامعه اسلامی داشتند را به دوش می کشیدند.

امام حسین (ع) هم برای بیداری جامعه اسلامی و روشنگری نسبت به بدعت‌های بوجود آمده و بازگشت به دوران جاهلیت، این نهضت عظیم را شروع کردند.

برای صحبت پیرامون ارزش و علل و نتایج نهضت امام حسین (ع) ابتدا باید به شناخت شخصیت رهبر این قیام، یعنی حضرت سیدالشهدا (ع) بپردازیم؛ آنگاه راحت‌تر می‌توانیم ابعاد گوناگون قیام ایشان را بشناسیم و اظهارنظر کنیم.

بدین منظور در این مقاله چندی از احادیثی را که رسول اکرم در بیان مناقب و فضایل و مکارم ایشان فرموده‌اند را مطرح می‌کنیم تا به قدر فهم خود معرفتی نسبت به آن بزرگوار پیدا کنیم.