در منابع روایی شیعه روایات متعددی در باب زیارت قبر ائمه بزرگوار (ع) آمده است و از شیعیان خواسته‌اند که به زیارت قبور مطهر آن‌ها بروند و تاکیدات فراوانی در این‌باره شده است. از جمله آن‌ها، زیارت قبر امام حسین (ع) است که روایات کم نظیری در باب ثواب آن بیان شده است. ولی در یکی از روایات اشاره شده است که زیارت قبر امام رضا (ع) بالاتر از زیارت قبر امام حسین (ع) است. در این مقاله به بررسی این روایت می‌پردازیم.

 

زیارت قبر مطهر امام حسین (ع)

زیارت امام حسین (ع) و قبر مطهر ایشان، در تشیع آن‌قدر بزرگ و پرفضیلت شمرده‌شده است، که کمتر عمل دیگری را مشابه آن می‌توان یافت که این‌چنین به اقامه آن تأکید شده باشد و ثواب‌های عظیمی برای آن ذکرشده باشد.
برای مثال در فضیلت زیارت امام حسین (ع)، آن را با ده‌ها حج یا صد حج به همراه رسول خدا (ص) مقایسه فرموده‌اند.[1] همچنین امام صادق (ع)  در حدیث زیبایی چنین می‌فرمایند: به خدا قسم اگر شما را از فضیلت زیارت او (امام حسین (ع)) و قبرش خبر می‌دادم به‌کلی حج را ترک می‌کردید و احدی از شما حج نمی‌گزارد.[2]

این‌گونه روایات در باب زیارت امام حسین (ع) در حد تواتر در منابع شیعه موجود است و نزد همه فقهای شیعه ثابت‌شده است.

 

زیارت قبر مطهر امام رضا (ع)

زیارت قبر مطهر امام رضا (ع) مانند بقیه ائمه بزرگوار شیعه بدان تأکید شده است و روایات بسیاری در فضیلت زیارت قبر امام رضا (ع) نقل‌شده است[3]. در برخی از آن‌ها ثواب‌هایی نقل‌شده است که نشان از  برتری این زیارت بر زیارت قبر امام حسین (ع) دارد:

1- علی بن مهزیار نقل می‌کند از امام هادی (ع) پرسیدم: فدایت شوم زیارت امام رضا (ع) افضل است یا زیارت امام حسین (ع)؟
آن حضرت فرمود: «زیارت پدرم افضل است؛ زیرا امام حسین (ع) را هر گروهی از مردم زیارت می‌کنند؛ ولی پدرم را زیارت نمی‌کند، مگر شیعیان خاص و خالص ما».[4]

2. محمد بن سلیمان نقل می‌کند که از امام جواد (ع) در مورد مردی پرسیدم که برای انجام حج تمتع داخل مکه شد و خداوند بر انجام حج و عمره او را کمک کرد؛ سپس به مدینه رفت و بر رسول خدا (ص) سلام داد و آن جناب را زیارت کرد. پس‌ازآن به زیارت شما آمد؛ درحالی‌که به حق شما عارف بوده و می‌داند که شما حجت خدا بر مخلوقات هستید. همچنین توجه دارد که شما همان دری هستید که شخص برای توجه به خداوند باید از آن وارد شود و به شما سلام داده و زیارتتان کند. سپس به زیارت اباعبدالله الحسین (ع) رفته و به آن حضرت سلام می‌دهد. آنگاه به بغداد رفته و بر امام موسی بن جعفر علیه‌السلام، سلام می‌دهد. سپس به شهر خودش مراجعت می‌کند و پس از رسیدن موسم حج، خداوند متعال مجدداً حج را روزی او می‌کند. حال بفرمایید کدام‌یک از این دو افضل و برتر هستند؟ حجی که به‌جا آورده [و زیارت‌هایی که انجام داده] و برگشته و دوباره حج روزی او شده یا به خراسان رود و پدر بزرگوارتان علی بن موسی (ع) را سلام داده و زیارت کند؟

حضرت جواد (ع) در پاسخ فرمود: «افضل آن است که به خراسان رود و بر پدرم امام رضا (ع) سلام داده و آن جناب را زیارت کند و شایسته است که این زیارت را در ماه رجب انجام دهد، ولی امروزه (به‌صورت فوری) به آن مبادرت نکند؛ زیرا هم بر ما و هم بر شما از ناحیه سلطان خوف بوده و ممکن است در معرض اتهام واقع شویم». [5]

امام جواد (ع): زیارت پدرم افضل است؛ زیرا امام حسین (ع) را هر گروهی از مردم زیارت می‌کنند؛ ولی پدرم را زیارت نمی‌کند، مگر شیعیان خاص و خالص ما

این روایت باکمی تغییر در منابع دیگر نیز وجود دارد.[6]

 

بررسی روایات برتری زیارت قبر مطهر امام رضا (ع) نسبت به زیارت قبر مطهر امام حسین (ع)

روایت اول ذکرشده است که شیعیان کمتر به زیارت امام رضا (ع) می‌رفتند و قبر مطهر ایشان خالی از زیارت کنندگان بوده است.

در روایت دوم نیز آمده است که زیارت امام رضا (ع) بسیار صعب و دشوار بوده است و زیارت کنندگان تحت کنترل شدید حاکمیت آن دوران بوده‌اند.

با بررسی این روایات و شرایط زمانی و فشارهای حکومتی در آن عصر، می‌توان‌ این‌گونه این برداشت کرد که احتمالاً به خاطر شرایط آن زمان و وجود اختناق و خفقان در زمان امام جواد (ع)، مردم کمتر نسبت به زیارت قبر مطهر امام رضا (ع) مبادرت می‌نمودند و قبر مطهر این امام بزرگوار خالی از زیارت کننده بوده است. به همین خاطر احیا این عمل عبادی، آن‌هم در آن شرایط زمانی ثواب و فضیلت مضاعفی داشته است. درنتیجه، به نظر می‌رسد که این روایات تنها ناظر به برتری زیارت امام رضا (ع) بر امام حسین (ع) در آن شرایط خاص بوده و نشانگر برتری مطلق چنین زیارتی نیستند.