عزداری برای امام حسین (ع) از بعد از عاشورا شکل گرفت. حضرت زینب (س) و اهل‌البیت امام حسین (ع) همان روز عاشورا در عزای آن حضرت سوگواری کردند. این رسم و عزای سید الشهدا در زمان امام صادق (ع) هم وجود داشته است که حضرت به آن اهتمام می‌ورزیدند.
امام صادق (ع) فرمودند نفس کسی که بخاطر مظلومیت ما اندوهگین شود، تسبیح است و اندوهش برای ما، عبادت است و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست.سپس امام صادق (ع) افزود این حدیث را باید با طلا نوشت![1]
در زمان امام صادق (ع) بر سر مزار سیدالشهدا (ع) روضه می‌خواندند و ایشان هم علاقه زیادی به آن روضه ها داشته اند ابوهارون مکفوف می‌گوید: خدمت حضرت صادق علیه‌السلام رسیدم.امام به من فرمود: «برایم شعر بخوان» .پس برایش اشعاری خواندم.فرمود: اینطور نه، همان طور که (برای خودتان) شعر خوانی می‌کنید و همانگونه بخوان که نزد قبر حضرت سیدالشهدا مرثیه می‌خوانی.[2]
امام صادق: خدای، اشک تو را مورد رحمت قرار دهد.آگاه باش، تو از آنانی که از دلسوختگان ما به شمار می‌آیند
حضرت صادق (ع) در خانه خود بودند و زید شحام و جمعی از شیعیان کوفه حاضر بودند، حضرت جعفر بن عفان را نزدیک طلبید و به او فرمود: شنیدهام در مرثیه حضرت امام حسین (ع) شعر میگویی، و نیکو میگویی. گفت: آری، فدایت شوم. فرمود: بخوان. او خواند، امام صادق (ع) و حاضرین گریستند، و اشک چشم امام به صورتش جاری شد، سپس فرمود: ای جعفر! به خدا سوگند، ملائکه مقربین در اینجا حاضر بودند و اشعار تو را، برای امام حسین (ع)، شنیدند و گریستند، چنان که ما گریستیم، بلکه بیشتر؛ و خداوند برای تو در این ساعت به تمامه بهشت را واجب گردانید و تو را آمرزید، میخواهی زیادتر بگویم؟ گفت: آری، ای آقای من. فرمود: هر کس برای امام حسین (ع) شعری بگوید: و بگرید، و بگریاند، خداوند بهشت را بر او واجب میگرداند. و او را میآمرزد.[3]
امام صادق (ع) هزینه کردن برای روضه سیدالشهدا را خوب می دانست و می‌فرمود پدرم امام باقر (ع) به من فرمود: ای جعفر! از مال خودم فلان مقدار وقف نوحه خوانان کن که به مدت ده سال در «منا» در ایام حج، بر من نوحه خوانی و سوگواری کنند.[4]
حضرت به «مسمع» که از سوگواران و گریه کنندگان بر عزای حسینی بود، فرمود: خدای، اشک تو را مورد رحمت قرار دهد.آگاه باش، تو از آنانی که از دلسوختگان ما به شمار می‌آیند، و از آنانی که با شادی ما شاد می‌شوند و با اندوه ما غمگین می‌گردند .آگاه باش! تو هنگام مرگ، شاهد حضور پدرانم بر بالین خویش خواهی بود.[5] او را به بپا داشتن عزاداری تشویق می‌کنند.
مایه عزا گریه است و این اشک است که آثار حزن انسان را بروز می‌دهد. حضرت هر نالیدن و گریه ای مکروه است، مگر ناله و گریه بر حسین (ع).[6] اشک برای سیدالشهدا در عزای ایشان مکروه نیست و ثواب‌های بسیار دارد که در زیر امام در باره آن بسیار صحبت کردند.
امام صادق (ع): خدایا...آن دیدگان را که اشکهایش در راه ترحم وعاطفه بر ما جاری شده و دلهایی را که بخاطر ما نالان گشته و سوخته و آن فریادها و ناله هایی را که در راه ما بوده است، مورد رحمت قرار بده
ایشان می‌فرمودند «نزد هر کس که از ما (و مظلومیت ما) یاد شود و چشمانش پر از اشک گردد، خداوند چهره اش را بر آتش دوزخ حرام می‌کند.[7]»
وهمچنین در جای دیگر بیان کردند که هیچ چشمی نیست که برای ما بگرید، مگر اینکه برخوردار از نعمت نگاه به «کوثر» می‌شود و از آن سیرابش می‌کنند.[8]
ایشان ثواب اشکر گریه را به دیگر اعمال مقایسه کردند و فرمودند: هر چیزی پاداش و مزدی دارد، مگر اشکی که برای ما ریخته شود (که چیزی با آن برابری نمی‌کند و مزد بی اندازه دارد).[9]
امام صادق (ع) بر سجاده خود نشسته و بر زائران و سوگواران اهل بیت، چنین دعا می‌کرد و می‌فرمود: خدایا...آن دیدگان را که اشکهایش در راه ترحم وعاطفه بر ما جاری شده و دلهایی را که بخاطر ما نالان گشته و سوخته و آن فریادها و ناله هایی را که در راه ما بوده است، مورد رحمت قرار بده.[10]
حضرت صادق (ع) در زمان خودشان بسیار به شاعران صله می‌دادند و یاران خودشان را به سوگواری برامام حسین (ع) تشویق می‌کردند. در زمان ایشان عزای سیدالشهدا نهادینه شد و بسیاری از مرد به زیارت کربلا می‌رفتند و افرادی مرثیه خوانی می‌کردند.
