آیا امام حسین (ع) می‌دانست که در این قیام بزرگ شهید می‌شود؟
چند نظریه در پاسخ به این سؤال مطرح شده است که مورد بحث و بررسی‌های مشروح قرارگرفته است. ما برای بیان آنچه به نظر می‌رسد دو نظریۀ عمده از آن‌ها را موردبررسی قرار می‌دهیم؛
نظریۀیکم، این است که اگرچه قیام امام حسین از همه جهات صحیح و مستند به انگیزگی تکلیف خداوندی بود، ولی او نمی‌دانست در این قیام به شهادت خواهد رسید. لازمۀ سخن عبدالرحمن‌بن‌خلدون در صفحۀ 216 و 217، از مقدمه، همچنین عقیدۀ بعضی از متفکران این است که امام حسین (ع) نمی‌دانست در سفر به عراق شهید می‌شود. تضاد سخن ابن‌خلدون را با سخن دیگری از او که در بحث ازنظریۀ دوم آورده‌ایم، ملاحظه فرمایید.
اما پاسخ دیگر معتقدان به عدم علم آن حضرت به شهادت، در بررسی و تحقیق نظریۀ دوم مطرح خواهد گشت.
نظریۀ دوم میگوید: امام حسین (ع) شهادت خود را در قیامی که فرموده بود، می‌دانست؛ و این نظریه با توضیحات گوناگون در تحلیل‌هایی که برای داستان کربلا صورت گرفته است، بررسی شده است. ما درباره این مسئله مهم مطالبی را بیان می‌کنیم:
1. مقام والای امامت این پیشوایان فوق طبیعی است که علم غیب و آگاهی از آینده را به اذن الهی، برای آنان امکان‌پذیر می‌سازد.
2. خداوند سبحان در قرآن مجید در سورۀ الجن آیۀ 26 و 27 می‌فرماید: «عالم‌الغیب فلا یظهر علی غیبه احداً. الامن ارتضی من رسول…؛ خداوند دانای غیب است و کسی را به غیب خود مطلع نمی‌سازد مگر به کسی از فرستادگان خدا که رضایت بدهد…» آیه صراحت دارد درباره امکان علم غیب برای غیر خدا. این آیه با نظر به آیات دیگر که علم غیب را مخصوص خدا می‌داند، این معنی را استنباط می‌کند که کسان دیگر نیز با عنایت به خداوند می‌توانند عالم به غیب شوند. روایاتی که میگوید پیامبر اکرم (ص) علم غیب را به‌وسیله وحی از پروردگار گرفته و ائمه (ع) هم از پیامبر خدا اخذ نموده‌اند بسیار فراوان است.[1] این مطلب در خطبۀ 128 از نهج‌البلاغه آمده است، مراجعه فرمایید.
3. عبدالرحمن‌بن‌خلدون در فصل پنجاه و سوم از مقدمه، پس از بیان مواردی از علم غیب مستند به امام جعفر صادق (ع) میگوید: «حال که کرامت (کشف و شهود) و اطلاع از امور غیبی برای سایر مردم (از کسانی که ریاضت کشیده و موفق به تهذیب و صفای درونی گشته‌اند) امکان‌پذیر است، پس خاندان پیامبر که از نظر علم و دین و دیگر آثار پیامبری و عنایت خداوندی به اصل شریف آنان که به شاخه‌های پاک آن اصل گواهی می‌دهد، به کشف و شهود و اطلاع از حقایق غیبی سزاوارتر می‌باشند.»
4- ازجمله اخبار به غیب رسول اکرم (ص): اطلاع دادن به شهادت امیرالمؤمنین است، با خصوصیاتش.[2]
اخبار غیبی امیرالمؤمنین (ع)
ابناءالسبیل چنین میگوید: «فصل فی ذکر امور غیبیّه اخبر بها الامام ثم تحققت؛ فصلی است در ذکر امور غیبی که امام به آن خبر داده و سپس آن‌ها تحقق یافته‌اند.» بدان که امیرالمومنین (ع) در این فصل سوگند به خدایی یاد کرده است که جانش در دست اوست به اینکه آنان (مردم) از هیچ حادثه‌ای مابین موقعیت خودشان در آن زمان تا روز قیامت نخواهند پرسید مگر آنکه امیرالمومنین به آنان درباره آن حادثه خبر خواهد داد و درباره طایفه‌ای که به‌وسیله آن صد نفر هدایت خواهند گشت و صد نفر به ضلالت خواهد افتاد و در مورد دعوت‌کنندگان و فرمان‌دهندگان و رانندگان و جایگاه‌های فرود آمدن و مرکب‌های آنان و همچنین درباره کسی از آنان‌که کشته خواهد شد و کسی که با مرگ طبیعی خود خواهد مرد.
این ادعا از آن حضرت ادعای خدایی و نبوت نیست، بلکه آن حضرت می‌فرمود: از رسول خدا علم آن اخبار را دریافت نموده است؛ و ما اخبار غیبی امیر مومنان را امتحان کردیم و آن‌ها را موافق واقع دیدیم و از این راه به صدق ادعای مذکور از آن حضرت استدلال نمودیم. از آن جمله:
1. خبر درباره ضربتی که بر سر مبارکش اصابت خواهد کرد و خون سرش، ریش مبارکش را خضاب خواهد کرد.
2. خبر درباره قتل امام حسین (ع)
3. اخباری درباره کربلا و حادثه‌ای که در آن روی خواهد داد، در موقع عبور از طرف آن به‌طرف صفین. منابع اخبار از شهادت امام حسین (ع) را در آخر این مبحث می‌آوریم.[3]
4. خبر درباره مارقین و امر خوارج در نهروان.
5. اخبار درباره کشته‌شده‌های خوارج و آنان که به دار کشیده خواهند شد.
6. اخبار درباره قاسطین (معاویه و عمربن‌وقاص و دار و دستۀ آنان.)
7. اخبار درباره ظهور پیشوایانی از فرزندانش در طبرستان مانند النّاصر و الدّاعی[4] و غیر از آن‌ها که در بعضی از سخنانشان فرموده‌اند:
«و انّ لآل محمّد صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم بالطّالقان لکنزا ًسیظهره الله اذا شاءَ دعائه حتی یقوم باذن الله فیدعُوَا لی دین‌الله؛
و قطعا برای آل محمد (ص) در طالقان خزانه‌ای است که خداوند آن را اگر بخواهد ظاهر می‌سازد، دعای او (دعوت او) حق است تا اینکه با اذن خداوندی قیام می‌کند و به دین خداوندی دعوت می‌نماید.»
8. خبر درباره کشته شدن نفس زکیّه در مدینه[5] و اینکه در نزد سنگ‌های زیت کشته می‌شود.
9. اخبار مربوط به مروان بن حکم و فرزندانش که امت اسلامی روز خونینی از آن‌ها خواهد دید.
ادامه در اینجا بخوانید
