درک واقع‌بینانه تحولات سیاسی – اجتماعی و کشف و استخراج (پیام‌ها و عبرت‌های) مستتر در نهضت‌های فراگیر مستلزم نگرش و بینش تاریخی‌ای است که تبیین‌گر نهضت و هسته اصلی قیام باشد. نهضت عاشورا نیز به مثابه یک قیام تحول‌ساز در بستر تاریخ مبتنی بر نظام اندیشه‌ای و تحلیلی امام حسین علیه‌السلام به وقوع پیوست، این قیام هدفمندی خلقت و آفرینش، باور به علیت در حوادث در کنار به رسمیت شناختن نقش اراده و اختیار انسانی در ایجاد تغییرات و مسئولیت دینی در قبال حوادث و نگرشی یکپارچه نسبت به شناخت و تعریف «قدرت» به‌عنوان بخشی از حق و فهمی تاریخ‌ساز از حضور در هستی برای انسان را نشان می‌دهد. در واقع قابل تأمل‌ترین موضوع در مورد نهضت امام حسین (ع)، نه نتیجه مقطعی و حتی نتایج اخلاقی آن بلکه درک عمیق تاریخ‌سازی انسان‌های آگاه به موجودیت خود در هستی برای آینده است. لذا تبیین حرکت امام، ضرورت تأمل در فلسفه و تاریخ از دیدگاه اسلام را می‌طلبد و نیز این حرکت یک جنبش پویای تاریخ‌ساز با ماهیت دینی است که بدون در نظر گرفتن بعد جهانی تاریخی و نگاه پویایی‌شناسی اجتماعی یا جامعه‌شناسی تاریخی، جایگاه واقعی و تاریخی آن کمتر قابل درک است. بنابراین درک اهداف فوق در چارچوب بررسی زمینه‌های تاریخی – سیاسی نهضت و حوادث تاریخی از زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا زمان امام حسین (ع) میسر است. این مقاله در صدد است تا با پاسخ دادن به دو سؤال زیر منجر به نتیجه‌ای شود که از آن به عنوان تحلیل بر زمینه‌های تاریخی – سیاسی نهضت عاشورا یاد می‌کنیم. سؤال اول: چرا این واقعه رخ داد؟ و سؤال دوم: این‌که چگونه به وقوع پیوست؟ پرسش نخست برای این تحقیق اساسی است که در چارچوب مطالعات تاریخی با تأکید بیشتر مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.
لینک دانلود:
زمینه‌های_تاریخی_-_اجتماعی_-_سیاسی_شکل‌گیری_نهضت_عاشورا.pdf
