سؤال:
بسم الله الرحمن الرحیم با سلام و ادب محضر مبارک حضرت آیت‌الله العظمی بیات زنجانی استاد گرانقدر ما چند سؤال مهم درباره صبر و اقامه شعائر حسینی (ع) داریم که خواهشمندیم پاسخ آن را مبذول فرمایید. این سؤالات، سؤالات تعداد زیادی از افراد است لذا اهمیت زیادی دارد. استاد گرانقدر احتراماً طبیعت سوال پاسخ استدلالی و تفصیلی می‌طلبد لذابا نهایت معذرت خواهشمندیم پاسخ استدلالی و تفصیلی را بیان فرمایید.
1-استاد گرانقدر آیا عزاداری بر اهل بیت عصمت و طهارت (ع) با وجود نص صریح قران بر لزوم صبر و تعداد بیشمار روایات صبر در مصیبت در تضاد نیست؟
2- چگونه می‌توان آیات و روایات صحیح مبتنی بر صبر در مصیبت را با عزاداری جمع کرد؟
3- اگر در پاسخ بیان شود که مصیبت اهل بیت (ع) استثنا از صبر است دلیل آن چیست؟
خواهشمندیم به تفصیل بیان فرمایید. سلامتی و طول عمر شما را از خداوند متعال خواستاریم
تعدادی از آیات و روایات بیان کننده صبر در مصیبت: «وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ» و «الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِیبَهٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعونَ»[1] والصبر على ثلاثه أقسام: صبر على الطاعه، وصبرعن المعصیه، وصبر على المصیبه. وقال علی علیه السلام: الصبر مطیه لا تکبوا بصاحبها. والصبر على المصیبه مصیبه للشامت، ولا شک انّ الصابر محرز أجرها، ویکبت عدوّه بصبره، ویسلم من ضرر الجزع بشق ثوب أو ألم فی بدنه، والجازع یدخل علیه بجزعه ثلاث آفات: یحبط أجره، ویشمت عدوّه، ویدخل الضرر على نفسه بما یلحقه من الألم، وصبر الصابر مصیبه للشامت.وینبغی للعاقل أن تحدث له المصیبه موعظه، لأنّ من الجائز أن یکون موضع المفقود، فهو أحق بالحمد لله والثناء علیه، ویحدث فی نفسه الاستعداد بمثل ما نزل بغیره من موت أو بلیه یستدفعها بالدعاء. وقال أمیر المؤمنین علیه السلام: الصبر من الایمان بمنزله الرأس من الجسد، ولا ایمان لمن لا صبرله. إرشاد القلوب نویسنده ، الحسن بن أبی الحسن محمد الدّیلمی ج1ص250 ١٢ ـ کا : عن محمدبن یحیى ، عن أحمد بن محمد بن عیسى قال : أخبرنی یحیى ابن سلیم الطائفی قال : أخبرنی عمروبن شمر الیمانی یرفع الحدیث إلى علی قال : قال رسول الله : الصبرثلاثه : صبر على المصیبه ، وصبر على الطاعه وصبر على المعصیه ، فمن صبر على المصیبه حتى یردها بحسن عزائها کتب الله له ثلاثمائه درجه ما بین الدرجه إلى الدرجه کمابین السماء إلى الارض ، ومنصبر على الطاعه کتب الله له ستمائه درجه ما بین الدرجه إلى الدرجه کما بین تخوم الارض إلى العرش ، ومن صبر على المعصیه کتب الله له تسعمائه درجه مابین الدرجه إلى الدرجه کما بین تخوم الارض إلى منتهى العرش . بحار الأنوار العلامه المجلسی ج71 ص77 وقال أمیر المؤمنین : أیها الناس علیکم بالصبر فانه لادین لمن لاصبر له. وقال: إنک إن صبرت جرت علیک المقادیر ، وأنت مأجور،وإنک إن جزعت جرت علیک المقادیر وأنت مأزور. عن أبی عبدالله قال : الصبر رأس الایمان. عنه قال : الصبر من الایمان بمنزله الرأس من الجسد ، فاذا ذهب الرأس ذهب الجسد کذلک إذا ذهب الصبر ذهب الایمان. بحار الأنوار ، العلامه المجلسی ج71 ص92 ٥٦ ـ محص : عن ربعی ، عن أبی عبدالله قال : إن الصبر والبلاء یستبقان إلى المؤمن فیأتیه البلاء ، وهو صبور ، وإن الجزع والبلاء یستبقان إلى الکافر فیأتیه البلاء وهو جزوع. بحار الأنوار نویسنده العلامه المجلسی ج71 ص95 وقال قال أبو الحسن الثالث المصیبه للصابر واحده وللجازع اثنتان. بحار الأنوار نویسنده العلامه المجلسی ج82ص88
پاسخ:
با سلام و تحیت؛
عزاداری ( تعزّی)، نوعی اقتدا و تأسی و اتباع از معزی الیه است و به عبارت دیگر انسان عزادار، خودش را مشابه کسی قرار می دهد که مصیبت را لمس کرده است. بنابراین عزاداری به معنای جزع و فزع نیست بلکه همان صبر عملی بر مصیبت وارد شده است و به همین جهت موسای کلیم برای برادرش هارون، پیامبر برای عموی شهیدشان حمزۀ سیدالشهدا و نیز امیرالمومنین (ع) برای پیامبر و برای همسرش فاطمۀ زهرا (س) تعزیه گرفته اند.
در واقع اینکه توصیه شده است مصائب ابی عبدالله را زنده نگهدارند نه تنها با آیات و روایات صبر در تضاد نیست بلکه نوعی تفسیر و شرح عینی و عملی آنهاست چرا که صبر، به معنای تحمل، بردباری و شکوه نکرده و عکس‌العمل منفی نشان ندادن همراه با درک صحیح واقعه و امر رخداده است.
سؤال:
سلام علیکم حضرت آیت‌الله العظمی بیات زنجانی مدظله العالی چهل سال است که قسمتی از قلعه باستانی منگاباد مهریز به حسینیه تبدیل شده است. در قسمت دیگر بیش از صد سال است که خانواده ناصری که از نوادگان روحانی خیر مرحوم حاج سید محمد ناصرالسادات هستند زندگی می‌کنند. تا این تاریخ این حسن همجواری برقرار بوده. اما اخیراً هیأت امنا حسینیه با ساخت سازه‌ای آهنین و مرتفع موجب تخریب بنای خشت و گلی قلعه ناصری شده‌اند و اسباب نارضایتی همسایه خود را فراهم کرده‌اند و به این اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی صدمه و ضربه وارد می‌کنند و منظره بسیار زشتی را به وجود آورده‌اند و مصالح و آهن آلات زیادی را روی بام همسایه می‌ریزند و رسیدگی نمی‌کنند.آیا عزاداری برای حضرت امام حسین علیه‌السلام با ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت همسایه حسینیه همخوانی دارد؟ حال که همسایه نارضایتی خود رابه هیأت امنا حسینیه اعلام کرده است، تکلیف هیأت عزاداری چیست؟
پاسخ:
با سلام و تحیت؛
عزاداری اباعبدالله‌الحسین (ع) از شعائر بزرگ دینی ست و احیاء آن، اگرچه وظیفۀ همگان است ولی امری مستحب است. نتیجتاً اگر همسایه یا هر شخص دیگری بابت عزاداری در اذیت و آزار قرار گیرد، یک امر مستحب جایگزین امری غیر جایز شده.
توصیه می‌شود عزاداران برای بهتر برگزار شدن مراسم، رضایت همسایگان شان را جلب نمایند.
سئوال:
با سلام
1) آیا محکم سینه زدن در ایام محرم در مجالس روضه به طوری که سینه سرخ گردد، اشکال شرعی دارد؟
2) آیا اصلاً حرام است؟
3) آیا پیراهن در آوردن در مراسم ابی‌عبدالله بی‌احترامی محسوب می‌گردد؟
پاسخ:
با سلام و تحیت؛
پاسخ اول) در صورتی که موجب ضرر و زیان نباشد، مانعی ندارد.
پاسخ دوم) یقیناً حرام نیست.
پاسخ سوم) این کار تابع عرف محل است و در صورتی که در عرف منطقه عزاداری، در آوردن لباس هتک محسوب گردد، نباید این کار انجام گیرد با این وجود، اگر این مورد جزء عرف محل باشد، یقیناً بی‌احترامی نیست.
سؤال:
سلام علیکم حضرت آیت‌الله العظمی جناب آقای زنجانی دامت برکاته شخصی مسئول هیأت عزاداری است هم مداحی می‌کند و هم نگهداری امول هیأت به عهده ایشان است این شخص درآمدی ندارد و عائله‌مند هم است آیا از نذورات نقدی جمع‌آوری شده می‌تواند برای هزینه خود بردارد؟ اگربتواند یعنی اشکال شرعی نداشته باشد چقدر باید برداشت کند؟ و یا اصلاً حق ندارد به پول اهل‌بیت دست بزند باید عرض شود هم نگهداری حسینیه را درعهده دارد و هم مداحی می‌کند برای مداحی چیزی نمی‌گیرد و هم آشپزی هیأت را می‌کند.
پاسخ:
جواب: باسلام و تحیت؛ در حد معمول و متعادل که عرف آن را متعارف می‌داند، می‌تواند بردارد.
سؤال: با سلام و احترام؛ در یک ساختمان مسکونی آپارتمانی، چند خانوار (اعم از مالک و مستأجر) ساکن هستند. یکی از مالکان می‌خواهد در زیر زمین این ساختمان، مجلس عزاداری حضرت سیدالشهدا (ع) را برگزار نماید، لذا اقدام به نظرخواهی از ساکنان نموده است. به نظر شریف جنابعالی، موافقت اکثریت ساکنان (و نه همه آنها) مجوز شرعی برای برگزاری چنین مراسمی است یا جلب موافقت تک تک ساکنان الزامی است؟ آیا در صورتی که برگزاری چنین مراسمی موجب خساراتی مانند افت قیمت فروش یا اجارۀ آپارتمان‌های این ساختمان شود، جلب موافقت تمامی مالکان غیرساکن را نیز الزام نمی‌کند؟ آیا مستمر و ثابت بودن چنین جلساتی (مثلاً هفته‌ای یک جلسه) یا موردی بودن آن (حتی یک جلسه) تأثیری در حکم دارد؟ آیا این نظر جنابعالی قابل تعمیم به هرگونه جلسۀ عمومی (که مستلزم تردد انبوه و نامتعارف افراد غیر ساکن در ساختمان است) می‌باشد؟
پاسخ:
با سلام و تحیت؛ قسمت اول:در صورتی که همه ساکنان در زیرزمین حق مشترک داشته باشند، اجازۀ همه لازم است و اجازه اکثریت کفایت نمی‌کند.
قسمت دوم: با فرض حق مشترک، قابل تسری است.
