معاویه پس از بازگشت از جنگ صفین براى تضعیف موقعیت حضرت علی (ع)، نقشه جدیدى طراحى کرد. وى با اعزام سپاهیان غارتگر و خونخوار خود به گوشه و کنار سرزمین‌هاى تحت حکومت حضرت علی (ع)، ناامنى وسیعى را براى مسلمانان بى دفاع در عراق، یمن و حجاز به وجود آورد.
معاویه در طول مدت حکومت خود بر بخشی از بلاد مسلمین توانسته بود اولین سیستم امنیتی نسبتاً پیچیده به ریاست ثابت ابن ارطاه را راه‌اندازی نماید. معاویه از این طریق اطلاعات، اخبار شهرها و آخرین وضعیت شخصیت‌های بارز و متنفذ را رصد می‌کرد. از آن جمله می‌توان به جاسوسی از عایشه اشاره نمود که در خاطرات ثابت ابن ارطاه آمده است.
اقدام دیگر معاویه ایجاد جو رعب و وحشت بود. ایشان در زمان خلافت امیرالمومنین (ع)، یکی از سنگدل‌ترین و سفاکترین فرماندهان خود به نام بسر ابن ارطاه را به سمت یمن فرستاد. معاویه هنگام اعزام ابن ارطاه به وی چنین می‌گوید: «راه حجاز و مدینه را در رأس یک سپاه سه هزار نفری در پیش گیر و در سر راه خود به هرجا رسیدی، اگر مردم آنجا پیرو علی (ع) بودند، زبان به بدگویی و دشنام آنان باز کن. آنگاه همگی را به بیعت با من دعوت و بیعت کنندگان را رها ساز و کسانی که تن به بیعت ندادند را بکش و در هر نقطه‌ای که به شیعیان علی (ع) دست یافتی، خون آنان را بریز.»
تاریخ می‌نویسد: «بسر در این سفر حدود سی هزار نفر از مردان، زنان و کودکان را به طرز فجیعی کشت و گروهی را با آتش سوزاند و برخی خانه‌ها را بر سر اهل آن خراب کرد.»
به طوری که حضرت علی (ع) در این خصوص والیان خود در یمن، مصر و اهل کوفه را مورد عتاب قرار داد و بسر را این گونه نفرین کرد: «خدایا او را نمیران تا عقل او را از او بازگیری» و در آخر این چنین شد.
خبر قتل و غارت بسر تا مدت‌ها باعث شده بود تا جو رعب و وحشت از بنی‌امیه در دل مسلمانان رسوخ کند و سینه به سینه منتقل شودد و این همان چیزی بود که معاویه دنبال می‌کرد.
این رعب و وحشت تا سال‌ها بر دل مردم عراق ماند؛ به طوری که وقتی عبیدالله ابن زیاد با دوازده نفر برای سرکوب قیام مردم وارد کوفه شد، شایعه حرکت ارتش چند صد هزار نفری شام به سمت کوفه را توسط عوامل خود در سطح شهر منتشر نمود.
افراد خونخوار مزدورى چون «بسر بن ارطاه»، «نعمان بن بشیر»، «سفیان بن عوف» و «عبدالله بن مسعده» مأموریت داشتند تا به فرمان معاویه، امنیّت و آرامش را از سرزمین هاى اسلامى بگیرند و با این ترفند و ایجاد رعب و وحشت مردم را از حکومت آن حضرت مأیوس سازند.
سپاهیان اعزامى معاویه، به سرزمین‌هاى بدون سرباز و نگهبان حمله مى‌کردند و هرگاه در مقابل سپاهیان مسلّح امام قرار مى‌گرفتند، مى‌گریختند. آنها دستور داشتند در قلمرو حکومت امام (ع) بکشند، بسوزانند، غارت کنند و هر چه آبادى و آبادانى وجود دارد آن را به ویرانه تبدیل نمایند!
این رعب و وحشت تا سال‌ها بر دل مردم عراق ماند؛ به طوری که وقتی عبیدالله ابن زیاد با دوازده نفر وارد کوفه شد، برای سرکوب قیام مردم، شایعه حرکت ارتش چند صد هزار نفری شام به سمت کوفه را توسط عوامل خود در سطح شهر منتشر نمود.
عبیداللّه با در پیش گرفتن سیاست ایجاد رعب و وحشت، فضای سنگین و خفقانزده‌ای بر کوفه حاکم کرد. انتشار خبر سرکوبی افرادی که به مسلم (ع) کمک کنند، موجی از نگرانی را بین مردم به راه انداخت. در تاریخ نقل شده است او مخالفان خود را با اره به دو نیم می‌کرد. او همانند معاویه سیاست خراب کردن خانه و کشتن زن و بچه را پیش گرفته بود؛ فشار سیاسی و ایجاد ترس عبید اللّه به مردم، اسباب شکست فرستاده امام حسین (ع) را فراهم آورد.
او حتی عمر سعد را که از موافقانش بود به تخریب خانه بر روی سر خودش و خانواده‌اش تهدید کرد. بسیاری از کسانی که در ابتدا سنگ همیاری و بیعت را با آن جناب به سینه می‌زدند، پا پس کشیدند. اظهارات حاکم جدید و فعالیت گروه‌های فشار که اغلب جیره‌خواران حکومت، از جمله عریفان (رهبران محله‌ها) بودند، فضای مسمومی را ایجاد کرد و بدین صورت توانست خیل عظیمی از انقلابیون را از اطراف مسلم بن عقیل پراکنده و خانهنشین نماید.
بدون در نظر گرفتن چنین فضای ترس‌آلود خفقانی قضاوت در مورد مردم کوفه خیلی کار درستی نیست و باید هوشیار باشیم که هرکجا ایمان قوی و تقوی نباشد، احتمال لغزش وجود دارد. ترس و وحشتی که در دل مردم از نابودی دودمانشان بود باعث انفعال آنها در عرصه اجتماعی شده بود. البته این تنها انفعال نبود بلکه شدت عمل ابن زیاد چنان بود که مردم را فرمانبردار خود کرده بود و مردم از ترس جان و... هرکاری که بدان دستور میداد را انجام میدادند. در تاریخ نقل شده از شدت هجوم جمعیت برای خروج از کوفه برای رفتن به قرارگاهی که سپاه عمر سعد آنجا جمع شده بودند، چند ده نفر از روی پل به درون آب افتادند.
