عرفات سرزمینی است که درآن گناه نشده و آنجا معبد تمام انبیا، اولیا، اوصیا، متقین و اصفیا بوده است. بیابانی صاف و هموار که تقریباً در 24 کیلومتری (چهار فرسخی) شمال مکه و در دامنه کوهی به نام (جبل الرحمه)[1] قرار گرفته است.

تاریخچه عرفات

عرفات مکانی است که حضرت آدم علیه‌السلام اعتراف به گناه و تقصیر خود کرد و مورد مغفرت خداوند قرار گرفت. به همین جهت عرفات نامیده شد.[2] تمام انبیا و پیامبران در این مکان مشمول عنایت حق تعالی شده و اظهار بندگی نموده‌اند و همچنین امام حسین (ع) در حالیکه با جمعی از بستگان و یارانش به این مکان رسیدند، به درگاه خداوند تضرع و زاری نمودند. از جمله دعاهای مشهور این روز دعای حضرت سید الشهداء (ع) امام حسین (ع) است. بشر و بشیر پسران غالب اسدی روایت کرده‌اند که روز عرفه در عرفات در خدمت آن حضرت بودیم، پس از خیمه بیرون آمدند با گروهی از اهل بیت و فرزندان و شیعیان با نهایت تذلل و خشوع رو به سوی کعبه دعای عرفه را زمزمه فرمودند.[3]

آداب روز عرفه

اگر حاجی در ساعاتی از روز نهم ذیحجه که «الحج عرفه»[4] است در آن ساعات، آن مکان را درک نکند، حج او تمام نیست و باید سال دیگر قضای آن را به جا آورد.

کاروان عظیم حج بعد از ظهر از مکه مکرمه حرکت کرده در حالیکه سرها برهنه و تن‌ها از لباس‌هایی معمولی و همیشگی عاری گشته است و هر یک دو قطعه پارچه سفید پوشیده با نظمی متین و برنامه‌ای الهام بخش و آهنگی شورانگیز از نغمه آسمانی«لبّیک اللهم لبّیک لبّیک لا شریک لک لبّیک انّ الحمد و النّعمه لک والملک لا شریک لک لبّیک» که این ذکر آسمانی، تمام شهر مکه را فرا گرفته و حرکت می‌کنندو مقارن زوال ظهر روز نهم همه در صحرای عرفات جمع می‌شوند.

فضیلت روزعرفه

روایت است که امام سجاد (ع) در روز عرفه صدای سائلی را شنید که از مردم سئوال می کرد، حضرت به او فرمود:«وای بر تو! آیا در مثل چنین روزی از غیر خدا سئوال می‌کنی و حال آنکه در این روز برای بچه‌هایی که در شکم مادرانند، امید سعادت و خوشبختی می‌رود.»[5]

فضیلت شب عرفه

درباره شب عرفه روایت شده است که دعای خیر در آن مستجاب و کسی که در آن به فرمانبرداری خداوند مشغول باشد، پاداش صد و هفتاد سال عبادت را خدای متعال به او عطا فرماید. زیارت امام حسین (ع) در این شب مستحب است.[6] رفتن به عرفات و یا کربلا، بهترین مکان‌ها برای استجابت دعا در روز عرفه است. اهمیت دعا در این روز به اندازه‌ای است که روزه این روز را برای کسی که روزه باعث ضعف او هنگام دعا شود، ممنوع کرده‌اند. پاداش زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه به اندازه‌ای است که از امام صادق (ع) روایت شده:«خداوند متعال برای زائرین قبر حسینی  قبل از اهل عرفات (حجاج) جلوه کرده، حوائجهای آنان را برآورده، گناهانشان را بخشیده و آنان را به خواسته‌هایشان می‌رساند و آنگاه نزد اهل عرفات آمده و با آنان نیز اینگونه رفتار می‌کند.»[7] حجاج شامگاه روز عرفه و شب دهم ذی الحجه، پس از ادای فریضه مغرب کوچ می‌کنند. «فاذا افضتم مِن عرفاتٍ فاذکروا الله عند المشعرِالحرامِ؛[8] «پس هنگامی که از عرفات بازگشتید،در مشعرالحرام به ذکر خدا بپردازید.»[9]

برخی از اعمال شب و روز عرفه:

1. احیا و نماز و عبادت در شب عرفه

2. دعا در شب عرفه (که گفته شده است مستجاب می‌گردد) 

3.  زیارت امام حسین (ع) در شب عرفه.

4.  غسل.

5. روزه روز عرفه (اگر سبب ضعف و مانع از دعا و مناجات نشود) .

6. قرائت دعای عرفه امام حسین (ع) (که بهتر است بعد از نماز عصر باشد) .

7. قرائت دعای عرفه امام سجاد (ع) (که در صحیفه سجادیه موجود است).

8. زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه.

9. زیارت حضرت اباالفضل العباس (س) در روز عرفه .

10. اعتراف و اقرار به گناهان.

11. دو رکعت نماز که در رکعت اوّل بعد از حمد، سوره  توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره کافرون خوانده می‌شود. سپس چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید (این نماز در واقع همان نماز حضرت امیرالمؤمنین (ع) است) .

تذکر : از مشاهده فهرست بالا نترسید. هر کدام را که حال و حوصله دارید انجام دهید. انجام غسل کارساده ای است که جزو کارهای روزمره ماست؛ فقط باید نیت غسل عرفه کرد. دو رکعت نماز و بعد خلوت با خدا بیش از 10 دقیقه وقت نمی‌گیرد ولی به دل‌های ما صفا و جلا می‌دهد. فقط بدانیم که خداوند بزرگ و کریم است. کیفیت هم معمولا از کمیت مهم‌تر است.