سیاری از تاریخ‌دانان تحلیل‌های مختلفی برای علل شکست قیام مسلم بن عقیل بیان کرده‌اند؛ این امکان هم وجود دارد خود شیعیان و مسلم دستور به عقب نشینی داده باشد، اما به دلیل نبود اسناد کافی نمی‌توان خیلی روشن و با اطمینان از این برهه تاریخی سخن گفت....

مسلم بن عقیل فرستاده امام حسین (ع) پس از 20 روز در 5 شوال سال 61 به کوفه رسید. به صورت مخفیانه ای وارد کوفه شد و اقداماتی را در کوفه انجام داد که به بررسی این اقدامات می پردازیم.

در بررسی تاریخی واقعه عاشورا، وقایعی که سبب استحاله مردم کوفه شد نشان می‌دهد نقش ابن زیاد و جنایاتش پس از اینکه از محتوای نامه‌ها باخبر شد، بسیار مهم و پررنگ است. در این نوشتار، مروری می‌کنیم بر ترفندهایی که ابن زیاد به کار بست تا علاوه بر بی‌اعتبار کردن مردم نزد امام حسین (ع)، زمینه شکست سپاه امام در جنگ پیش رو را فراهم کند.

در کوفه به گواه تاریخ بیش از 4000 نفر با مسلم بیعت کردند. اما از نکات مهم این است که چه کسانی با او بیعت کردند. از سران قبایل مهم و پرجمعیت کوفه آیا کسی با ایشان بیعت کرد؟ در ادامه به بررسی این موضوع در تاریخ می پردازیم.

مسلم (ع) در اوج فعالیت خود، زمانی که شرایط را فراهم دید، برای آن‌که مبادا امویان مشکلی برای کوفه ایجاد کنند، نامه‌ای به امام حسین (ع) نوشت و از آن حضرت خواست تا به سرعت خود را به کوفه برساند و اصلا در آمدن تأخیر نکند. تا این‌جا، همه چیز روی روال طبیعی جلو می‌رفت و شرایط از هر جهت برای آمدن امام حسین (ع) مناسب می‌نمود.

مسلم بن عقیل به صورت مخفیانه وارد کوفه شد و در خانه مورد اعتماد ترین فرد در کوفه جای گرفت. شیعیان به رفت و آمد نزد او روی آوردند. هرگاه گروهى از شیعیان نزد او اجتماع مى کردند، نامه حسین بن علی (ع) را برایشان مى خواند.

عبید الله بن زیاد که مسلم بن عمرو باهلی فرستاده یزید و شریک بن اعور حارثی با وی همراه بودند، رهسپار کوفه شد. گویند همراهان او که تعداد آن‌ها به پانصد می رسید، اندکی توقف کردند و دیرتر به راه افتادند. آن‌ها چنین می‌پنداشتند که ابن زیاد منتظر آنان گشته و امام حسین ـ‌ع ـ زودتر از وی به کوفه خواهد رسید. اما او بدون اعتنا به آن‌ها خود حرکت کرد. همین که به نزدیکی شهر رسید، اندکی درنگ کرد تا هوا تاریک شود.

در بررسی قیام عاشورا به ترتیب تقدم زمانی وقایع، سخن را از داستان تلخ تنهایی ناگهانی مسلم بن عقیل (ع) در شهری که ساعتی قبل پر از یاران او بود آغاز می کنیم. با ورود مسلم به کوفه با عنوان نماینده امام (ع)، بسیاری از مردم شهر با او بیعت کردند که برخی رقم را تا چهل هزار ذکر کرده اند.

مسلم بن عقیل (ع)، یکى از درخشان ترین چهره‌های نهضت حسینى بود که براى ارزیابى زمینه قیام، به وسیله امام حسین (ع) به کوفه اعزام شد. کنیه مسلم، ابو داوود و لقبش، محدث بوده است. وى به پیامبر خدا (ص) شباهت داشت و شجاع‎ترین فرزند عقیل بن ابی‌طالب، شمرده می‌شد.

خاندان باشرافت «بنی‌هاشم»، چهره‌های تابناک و شخصیت‌های ارزشمندی را به عنوان «الگو و اسوه» به جامعه بشری تقدیم کرده است. «مسلم بن عقیل»، یکی از این الگوهای حماسه، ایثار و دین‌داری است که در این شماره با جلوه‌هایی از عظمت روح، ادب و فداکاری او آشنا می‌شویم.