شرح یک گفت‌وگو با آیت الله سید احمد مددی، استاد برجسته فقه و اصول حوزه قم، درباره صحت برخی ادعاها درباره قصد امام حسین (ع) بر بیعت با یزید و پاسخ به سوالاتی درباره واقعه عاشورا.

این پژوهش چگونگی مبارزه و شهادت حضرت قاسم (ع) را در منابع کهن بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته که او دومین پسر شهید امام حسن در کربلا است. وی از نظر سنی کوچک بود‌ه و نوجوان توصیف شده است. او در میدان نبرد توسط عمر بن سعد اَزدی به شهادت رسید. درباره آن حضرت برخی گزارش‌های بی‌سند نیز شهرت یافته است مانند این‌که 1- وی درباره مرگ گفت: «احلی من العسل»؛ 2- بدن او زیر سم اسب‌ها پایمال شد؛ 3- امام حسن تعویذی در بازویش بسته بود که توصیه به یاری حسین می‌کرد و سرانجام به عروسی او منتهی شد. این گزارش‌ها در این تحقیق مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکرد تاریخی است.

موضوع دخالت کردن یا دخالت نکردن یزید در شهادت امام حسین (ع) و پدید آوردن واقعه کربلا از همان آغاز، محل اختلاف بود. تبرئه جستن یزید از قتل امام (ع) به این اختلاف دامن زد و در طول زمان، بر شدت آن افزوده شد. شماری از علمای سنی ضمن تایید نقش داشتن یزید در واقعه کربلا، او را به علت‌های متعدد مستوجب لعن و حتی تکفیر دانسته‌اند اما گروهی دیگر در دفاع از عقیده مشروعیت خلفا، او را از این اتهام مبرا کرده‌اند و ابن‌زیاد را عامل این واقعه دانسته‌اند. این پژوهش در پی آن است تا مسئولیت یزید را در پدید آمدن واقعه کربلا واکاوی کند.

تاریخ، آینه‌ای روشن برای دریافت برخی حقایق است و در علم رجال و تراجم نیز بسیار کاربرد دارد. بدون تکیه و استناد به تاریخ نمی‌توان ترجمه افراد را آن‌گونه که هست به دست آورد. در این مقاله به بررسی برخی از افرادی که به اشتباه  ادعا شده است در شمار شهیدان کربلا قرار دارند ، پرداخته و در پایان به این نتیجه می‌رسیم که برخی از کتب رجالی، دشمن امام حسین (ع) یا اهل‌البیت (ع) را در شمار شهدای کربلا آورده‌اند. 

پژوهش حاضر، گزارشى است از مهم‌ترین اعداد و ارقام حادثه عاشورا، از جمله آمار سپاه امام حسین (ع) و لشکر یزید، آمار شهدا و کشته‌هاى دشمن، آمار سرهاى شهدا، روزشمار واقعه عاشورا و.... ضمناً با مقایسه و تحلیل اخبار گوناگون و در برخى موارد ناهمگون، درباره اعداد و ارقام این حادثه، تلاش شده است که گزارش صحیح و قابل پذیرش، گزینش و ارائه شود.

با کند و کاو در منابع تراجم‌نگاری و کتاب‌شناسی‌ قرن‌های سوم و چهارم ‌هجری، درمی‌‌یابیم که کتاب «الفتوح» و نویسنده آن در جایگاه مناسبی قرار ندارند و پیرو آن، زندگی‌نامه ابن‌ اعثم کوفی؛ مشخصات واقعی، مذهب، آثار و سایر ابعاد زندگی وی، به‌طور دقیق شناسایی نشده‌است. برپایه بایستگی معرفی و شناخت هرچه بیشتر کتاب «الفتوح» و جستجو در شرح‌ حال نویسنده آن، پژوهش حاضر شکل گرفته است و باید گفت که «الفتوح» با توجه به تخصص نویسنده، تخصصی بودن کتاب و تناسب هندسی گزارش‌های تاریخی آن، اطمینان عرفی را برای خوانندگانش به ارمغان می‌آورد.

ابن ‌تیمیه در حوزه عاشوراپژوهی حداقل به سه تحریف بزرگ دست زده است:

1. قیام امام حسین (ع) را شورشی کور خوانده

2. بنی‌امیه به‌ویژه یزید بن‌ معاویه را از فاجعه عاشورا مبرا پنداشته

3. کشندگان امام حسین (ع) و یارانش را، نه یزید و شامیان که مردم کوفه و شیعیان انگاشته است.

در این گفتار با توجه به سه روایت متفاوت از عاشورا (1. روایت بنی‌امیه؛ 2. روایت بنی‌عباس؛ 3. روایت آل‌علی) به نقد و بررسی این تحریفاتی که ابن‌ تیمیه بنیان گذاشته، به تفصیل پرداخته شده است.

شیخ عباس قمی کتاب «مفاتیح الجنان» را تألیف کرد تا آن کتاب «مفتاح الجنان» را که استادش از آن نالیده بود از سکه بیندازد و کار مستندی را جایگزین آن سازد.

همانطور که در مقاله های پیش اشاره شده اطمینان داریم که استاد شهید مطهری از نسبت دادن این کتاب به او با این اوصاف مذکور خشنود نخواهد بود؛ به‌ویژه هنگامی‌که آن را با دیگر کتاب‌های او که از استحکام و انسجام فراوانی برخوردارند و در تبیین معارف دین و روشنگری مردم بسیار تأثیرگذار بوده‌اند ،مقایسه کنیم.

در قسمت قبل گفتیم که نگرش به تاریخ و داستان‌های آن چگونه باشد در کتابی که به شهید مرتضی مطهری نسبت داده‌اند وی برخی از مطالبی را که درباره حادثه عاشورا ذکر شده، ساختگی می‌داند و بر این باور است که آن مطالب، بعدها به تاریخ اضافه‌ شده است؛ اما هنگامی‌که در این‌باره کاوش کردیم، به این نتیجه رسیدیم که این حکم در بسیاری از موارد مذکور صادق نیست. آنچه به آن شهید نسبت داده‌شده بر دو گونه است: چیزهایی که در ارتباط با سیره امام حسین (ع) به وجود آمده از حادثه کربلا است، یا ازمواردی است که از آغاز تا پایان به حادثه کربلا متصل است. و چیزهایی که صحیح نیست که آن را دروغ بپنداریم و از وقایع عاشورایی یا متصل به آن است.